Mehnat shartnomasi

Ishga qabul qilishda dastlabki sinovni qo'Ilash. Mehnat shartnoma 
munosabatlari  uning  ishtirokchilarining  erkin  va  teng  ekanliklariga  asos- 
lanadi.  Shunga  ko'ra  ular  o'zaro  munosabatlarini  bir-birlarini  yaqindan 
o"rganish,  sinab ko'rish,  ma'qul  kelganda davom  ettirish  asosiga  qurilish- 
lari  murnkin.  Mehnat  Kodeksining  84-moddasida  aytilishicha:  «Mehnat 
shartnomasi  quyidagi  maqsadda  dastlabki  sinov  sharti  bilan  tuzilishi 
mumkin;
xodimning topshirilayotgan ishga layoqatliligini tekshirib ko'rish;
xodim  mehnat  shartnomasida  shartlashilgan  ishni  davom ettirishning 
maqsadga muvofiqligi haqida bir qarorga kelishi.
Dastlabki  sinovni o'tash haqida mehnat shartnomasida  shartlashilgan 
bo'lishi  lozim.  Bunday  shartlashuv  bo'lmagan  taqdirda  xodim  dastlabki 
sinovsiz  ishga  qabul  qilingan  deb  hisoblanadi.  Homilador  ayollar,  uch 
yoshga  to'lmagan  bolasi  bor  ayollar  korxona  uchun  belgilangan  kvota 
hisobidan  ishga  yuborilgan  shaxslar  ishga  qabul  qilinganda,  shuningdek 
,olti  oygacha  muddatga  ishga  qabul  qilish  haqida  xodimlar  bilan  mehnat 
shartnomasi  tuzilganda  dastlabki  sinov  belgilanmaydi».  Dastlabki  sinov 
muddati uch oydan ortiq bo'lishi mumkin emas.
Vaqtincha  mehnatga  qobiliyatsizlik  davri  va  xodim  uzrli  sabablarga 
ko'ra  ishda  bo'lmagan  boshqa  davrlar  dastlabki  sinov  muddatiga  kiritil- 
maydi,  ya'ni  masalan,  dastlabki  sinov  sharti  bilan  ishga  qabul  qilingan 
xodim  sinov  davrida  aytaylik  10  kun  davomida  vaqtincha  mehnatga 
yaroqsiz  bo'lgani  sababli  ishga  chiqa  olmasa,  sinov  davri  uning  uchun  10

kunga  uzaytiriladi.  Aytaylik,  sinov  muddati  15  martda  tamom  bo'lishi 

lozim bo'Isa, yuqoridagi hoi tufayli u 25 martgacha cho'ziladi.
Dastlabki  sinov  davrida  xodimlarga  mehnat  to'g'risidagi  qonun 
hujjatlari  va  korxonada  o'matilgan  mehnat  shartlari  to'liq  tatbiq  etiladi. 
Dastlabki  sinov  davri  mehnat  stajiga  kiritiladi.  Dastlabki  sinov  muddati 
tugagunga  qadar  har  bir  taraf  ikkinchi  tarafni  uch  kun  oldin  yozma 
ravishda  ogohlantirib,  mehnat  shartnomasini  bekor  qilishga  haqlidir. 
Bunday holda ish beruvchi mehnat  shartnomasini  sinov  natijasi  qoniqarsiz 
bo'lgandagina bekor qilishi mumkin.
Mehnat  shartnomasini  bekor  qilish  to'g'risida  ushbu  moddaning 
birinchi  qismida  nazarda  tutilgan  ogohlantirish  muddatini  qisqartirishga 
faqat shartnoma taraflarining kelishuvi bilan yo'l  qo'yiladi.  Agar dastlabki 
sinov  muddati  tugagunga  qadar  taraflardan  birortasi  ham  mehnat  shartno­
masini  bekor  qilishni  talab  qilmasa,  shartnomaning  amal  qilishi  davom 
etadi  va bundan keyin  uni  bekor qilishlikka umumiy  asoslarda yo'l  qo'yi- 
ladi,  ya'ni  sinov  muddati  vaj  qilib  ko'rsatilib,  ishdan  bo'shatishga  yo'l 
qo'yilmaydi.
Dastlabki  sinovning  qonunda  belgilanganidan  eng  ko'p  muddatidan 
uzoqroq  sinov  muddati  belgilanishi  mumkin  emas  va  uch  oydaa  ortiq 
muddatga  belgilangan  sinov  muddati  hech  qanday  yuridik  kuchga  ega 
emas.  Sinov  muddati  tamom  bo'lmasidan  avval  ham mehnat  shartnomasi- 
ning tomonlari kelishuvi bilan umumiy asoslarda bekor qilinishi mumkin.
Sinov  natijalari  noto'g'ri,  noxolis  baholangan  holda  ishdan  bo'sha- 
tish  amalga  oshirilganidan  xodim  sud  tomonidan  ishga  qayta  tiklanadi. 
Dastlabki  sinov  mehnat  shartnomasining  qo'shimcha,  tomonlar  kelishuvi- 
ga  ko'ra  belgilanadigan  sharti  sifatida  ishga  qabul  qilish  vaqtidagina 
belgilanishi  mumkin  bo'lib,  ishlab  turgan  xodimga  uni  boshqa  ishga 
o'tkazish  paytida  dastlabki  sinov  qo'llashlikka,  shu  asosda  uni  ishdan 
bo'shatishlikka yo'l qo'yilmaydi.