Mehnat ishlab chiqarish tadbirkorlik qobiliyati kapital halim hamroyev tadbirkorlik asoslari

6. 3- chizma.
Mahsulot narxi va tannarxi tarkibi (umumiy ko'rinishda)
Mahsulot raqobatbardoshligini tahlil qilishda asosan gorizon­
tal usul qoTlaniladi. Bu tahlil tadbirkor mahsulotining raqobatbar- 
doshlik ko‘rsatkichlarini asosiy raqiblar shunday mahsuloti tegishli 
ko‘rsatkichlari bilan taqqoslashga asoslanadi. Taqqoslash uchun mah­
sulot raqobatbardoshligining quyidagi ko‘rsatkichlari olinadi: mahsulot
336

---

sifatining milliy yoki jahon standartlari va iste’molchilar talab - istak- 
lariga mosligi, aniq ehtiyojni qondirish darajasi, mahsulot narxi, undan 
foydalanish xarajatlari va boshqalar. Qiyosiy tahlil yordamida tadbirkor 
mahsulotining raqobatda kuchli va zaif tomonlari aniqlanadi hamda 
uning raqobatbardoshligini ko‘tarish chora-tadbirlari k o ‘riladi.
Shunday qilib, tahlil natijasida tadbirkor o ‘z ahvolini yaxshiroq aniq- 
lab oladi va yanada samaraliroq ishlash yo'llarini izlaydi.
16. 4. TADBIRKORLIK FAOLIYATINING MOLIYAVIY NATI-
JASI VA UNING KO‘RSATKICHLARI
Tadbirkorlik faoliyatining moliyaviy natijasi shu faoliyatdan 
ko‘rilgan foyda yoki zarar hisoblanadi. Uni tahlil qilishdan maqsad 
ko‘rilgan joyda (zarar) ning miqdori va darajasi, o‘zgarishi va uning 
sabablarini aniqlab, foydani oshirish chora-tadbirlarini belgilashdan 
iborat.
Tadbirkorlik faoliyatining moliyaviy natijasini aniqlash va baholash 
0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan 1999- yil 
5- fevralda tasdiqlangan “Mahsulot (ishlar, xizmatlar) ishlab chiqarish 
va sotish xarajatlari tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish 
tartibi to'g'risida Nizom” asosida amalga oshiriladi. Mazkur Nizomga 
muvofiq tadbirkorlik faoliyatining moliyaviy natijasi foydaning qu- 
yidagi ko‘rsatkichlari bilan tavsiflanadi (16. 4- chizmaga qarang).