Mehnat iqtisodiyoti

Mahnat unumdorligini oshishi omillari va rezervlarini aniqlash
Metodik ko’rsatmalar
1.Masalaning sharti.
Uskunani yangisiga almashtirilgandan so’ng mahsulotning birligiga ketadigan mehnat safi 18% kamaydi. MU oshishi imkoniyatini aniqlang.
Echish. MU=a100/100-a; MU=18100/100-18=21,95%
Indeks usuli bilan xisoblansa:
Imuq1:It=1:0,82=1,2195
2. Masalaning sharti.
Yangi texnologiyani joriy qilinishi bilan 1000so’m tovar mahsulotining mehnat sarfi (t) 210dan 186 kishi soatga kamaydi. MU o’sishini va mehnat sarfi kamayishini hisoblang.
Echish. MU=210/186 100-100=12.9%
T=186/210100-100=11.43% yoki v100/100+v formulasi bilan hisoblaganda 12,9100/100+12,9=11,43%

3. 
   Masalaning sharti.
   

Tashkiliy texnik chora-tadbirlar rejasi amalga oshirilganda «A» mahsulotining(12000dona ishlab chiqariladi) mehnat sarfi12dan-10,2 norma soatga kamaygan, «B» mahsulotning (750dona ishlab chiqariladi) mehnat sarfi 56dan 48 norma soatgacha, «V» mahsulotniki (495 dona)124dan 117norma-soatgacha kamaygan. Korxonaning barcha mahsulotlar bo’yicha ishlab chiqarishning mehnat sarfi bazaviy sharoitlar bo’yicha 124000 norma-soatni tashkil qilgan edi. MU o’sishini aniqlang.
Echish. Mehnat sig’imini kamayishining umumiy yig’indisi norma-soatda: 12000(12-10,2)+750(56-48)+495(124-117) =31065
MU=Et100/Tbosh-Et=31065100/1240000-31065=2,6%

4. 
   Masalaning sharti.
   

Ishlab chiqarishni va mehnatni tashkil qilinganligi hisobiga ish vaqti yo’qotishlar 17dan 11%ga kamaydi. Tashkiliy omillar hisobiga MU o’sishi imkonini hisoblang.
Echish. MU=100-11/100-17100-100=7,2

5. 
   Masalaning sharti.
   

Moddiy texnik omillar hisobiga mehnat sarfi 4% kamaydi. Mehnatni ilmiy tashkil qilish va mehnat sharoitlarini yaxshilash choralarini amalga oshirish hisobiga yillik ish kunlari 226dan 230 kungacha, smena davomiyligi 7,7dan 7,9 soatgacha oshish imkonini berdi. Mehnatni ilg’or usullari va ish haqi tizimini takomillashtirish hisobiga MU 1,2% oshdi. MU o’sishini barcha omillar yig’indisi bo’yicha hisoblang.
I=1/0.96  230/226  7.9/7.7  1.012=1.10 yoki 10%