Мехнат фаолиятининг физиологик асослари

1.
 
AQLIY VA JISMONIY MEHNATNING FIZIOLOGIK ASOSLARI
. 
Insonning mavjudligi uning asosiy mehnat faoliyati bo`lib hisoblanadi. Shu-
ning uchun ham ergonomika sohasida inson mehnat jarayonlarni har tomonlama 
o`rganish uchun fiziologlar, gigienistlar va ruxshunos singari mutaxassis olimlar 
qator ishlar olib borayaptilar. Har qanday mehnat muayyan real muhitdan amalga 
oshadi. Shuning uchun ham mehnat sharoitlari haqida ko`plab ma`lumotlar olindi. 
Mehnat sharoitini turlicha tushunish mumkin.Biroq mehnat sharoiti deganda 
insonning sog`ligi va ish qobilyatiga ta`sir etuvchi barcha omillar tushiniladi. Bu 
omilar juda ko`p, biroq qulay bo`lishi uchun ular to`rtta asosiy guruhga bo`linadi. 
1.Sanitar - gigienik omillar
: mikroklimat (harorat, havoning namligi, havo 
oqimining harakat tezligi), ish joyining yoritilishi, shovqinning darajasi, chang 
zarrachalari bilan havoning ifloslanish jadalligi, kimyoviy komponentlar (turli 
gazlar bilan havoning zararlanishi), ul’tratovush, U.V.CH., radiatsiya manbalari 
va hokazolar. Mehnat gigienasi bu omillarning mehnat sharoitiga ta`sirini to`liq 
o`rganadi va ularning hayot ko`rsatgichlariga mos keladigan normativlarini ishlab 
chiqadi, shuningdek tashqi muhitning noqulay omillari bilan qarshi kurashish va 
ularni oldini olishning qator choralarini ishlab chiqadi. 
2.
Ruhiy - fiziologik omillar: 
omillarning katta guruhini tashkil etadi va 
bularga mehnat va dam olish tartibining xarakteri, mehnatning og`irligi va tarang-
ligi, ish jarayonida tana (poza) ning holatlari, skelet muskullariga, markaziy asab 
tizimiga va oliy asab faoliyatiga tushadigan yuklamaning kattaligiga, miyaga 
tushadigan axborot yuklamasining jadalligiga, qaror qabul qilish xarakteriga, ehti-
yot darajasiga va boshqa omillar kiradi. 
3.
Ijtimoiy - iqtisodiy omillar: 
ishchining ommaviy himoyalanishi, uning ish 
haqqi, sotib olish qobilyati, dam olish uylari, bolalar bog`chasi, maktab, ta`til davri 
bilan ta`minlanishi va hokazolar. 

---

10 
4.