Mehnat bozorida talab va taklif

Mehnat birjasi vositachilik vazifasini bajaradi, xaridor va sotuvchi nomidan ish yuritib ro’yxatga oladi. Yangi hunar o’rgatib malakasini oshiradi.
Mehnat bozori tushunchasi yangi tizimga faqat ishsizlik tushunchasi bilan kirib kelmaydi, shuningdek ijtimoiy mehnat munosabatlari tizimiga yangi sifatli elementlarni jamiyat va ayrim korxona darajasida olib kiradi.
Mehnat bozorida mehnatga talab yig’indisi va taklif yig’indisi kesishsa mehnatga bo’lgan talab qondirilgan hisoblanadi. Ammo bunday muozanat mavjud emas. Buning asosiy sababi – taklif qilingan mehnatga layoqatli aholisi sonining unga talab miqdoriga nisbatan tez o’sishi.
Iqtisodiyotning barcha sektorlaridagi tarkibiy o’zgarishlar hozirgi sharoitda mehnat bozorida ishchi kuchiga talab taklifning yangi harakatini belgilovchi eng muhim iqtisodiy shartlardan hisoblanadi. Bular sanoat va xizmat ko’rsatish tarmoqlarida yangi ish joylarini yaratishni va hududlarni ijtimoiy – iqtisodiy rivojlanishda sifat o’zgarishlarini asoslab beradi. Bunday sharoitlarda bir tomondan mehnat bozorining yangi infrastrukturasini ko’p sonli mehnat talab qiladigan tarmoqlari va ishlab chiqarish bo’g’inlarini qamrab olsa, boshqa tomondan iqtisodiyotning an’anaviy sktorlarida bozor munosabatlarini vujudga keltiradi va rivojlanadi.
M


ehnat bozori ko’p sektorli tuzilishga ega bo’lib, ishchi kuchini ishlab chiqarishga ta’siri, ular harakatlanishi va munosabatini namoyon qiladi.

Mehnat bozorini shakllantirishda mehnat munosabatlari alohida ahamiyat kasb etadi. Hozirgi vaqt sharoit tarmoqlar bo’yicha bandlik bir xil taqsimlanmaganligini ko’rsatadi. Bozor iqtisodiyoti sharoitidagi eng asosiy vazifa tarmoqlar bo’yicha mehnatni samarali ta’minlanishi uchun sharoit yaratib berish.

Mehnat bozori bozor iktisodiyotini tarkibiy kismi, bunda ish beruvchilar va yollanma ishchilar kizikishlari mos kelib, uzaro kelishuv asosida ish yuritadilar.
Mehnat bozorini tarkibiy kismi:
Mehnatga taklif yig’indisi tushunchasida iktisodiy aktiv aholi yollanma ish kuchi sifatida shakllanadi.
Mehnatga talab yig’indisi – yollanma ish kuchiga umumiy extiyoj deb tushuniladi. Buni tashkil etuvchilar mehnat bozori yig’indisini tashkil etadilar.
Mehnatga taklif yig’indisini shuningdek barcha mehnatga layokatli axolining barcha kategoriyalari – ayollar, erkaklar, yoshlar va nafaqaxo’rlar tashkil etadi deb izoxlasak buladi. Mehnatga talab yig’indisini – iktisodiyotda mavjud bulgan ish joylari soni va uni strukturasini tashkil etuvchi mexanizm deb karash mumkin.