Mehnat bozorida talab va taklif

Mexnatga samarali talab tushunchasi bu iktisodiy jixatdan maksadga muvofik ish joylari soni va samarasiz xisoblangan ish joylari yig’indisidan iborat. Mehnatga samarali talab va taklif yig’indisi urtasidagi tafovut yashirin ishsizlikni keltirib chikaradi.
Mexnat taklifi – mavjud mehnat bozorida uning tarkibini tashkil etuvchi shaxslar – mehnat faoliyati bilan band bulmagan va ish kidirayotganlar, ish joyini uzgartirmokchi bulgan shaxslar, shuningdek bush vaktida ishlamokchi bulgan shaxslar tashkil etadi.
Mexnatga talab – mavjud bozorda vakant ish joylarini tulgazish uchun, shuningdek bir martalik ishlarni bajarish uchun ehtiyoj tashkil etadi. Mavjud mehnat bozorini tashkil etuvchi elementlar bilan tanishib chikamiz.
M




exnat bozori strukturasi. Mehnatga talab va taklif

17.3 Mehnat bozoridagi talab va taklif.

Ochik mehnat bozori – barcha iktisodiy aktiv axoli hisoblanib, ish kidiruvchilar, kayta tayyorgarlik kuruvchilar, shuningdek vakant ish joylaridan tashkil topadi.

Ochik mehnat bozori rasmiy va norasmiy mehnat bozoridan iborat. Rasmiy mexnat bozori – bandlik xizmati tomonidan ruyxatga olingan ish joylarini uz ichiga oladi. Norasmiy mexnat bozori ish beruvchilar va ish kidiruvchilar urtasida tuzilgan shartnoma asosida xech kaerda ruyxatdan utmagan ish joylarini uz ichiga oladi.
Yashirin mehnat bozori bu xalk xujaligida band bulgan, lekin mahsulot xajmi kiskarishi yoki boshka sabablarga kura kiskartirilgan ishsizlardan topadi.
Birlamchi mehnat bozorida faqat "yaxshi ishlar" ishtirok etadi.
Birlamchi mehnat bozoridagi ishlarini kuyidagi belgilari mavjud:
Ishchini barkaror bandligi
Yukori ish xaki, karьera uchun imkoniyat, ilgor texnologiyadan foydalanish va xizmat zinapoyasidan kutarilish uchun imkoniyat.
Ikkilamchi mehnat bozori – bu erda "yomon ishlar" ishtirok etadi.
Ikkilamchi mehnat bozorini kuyidagi belgilari mavjud – bekaror bandlik, kam ish xaki, xizmat zinapoyasidan kutarilishi uchun imkoniyat yuk, ishlab chikarishdagi texnologiya kup mehnat talab kiladi.
Ishsizlikni kiskartirish va bandlikni tulik ta’minlash maksadida mehnat bozoridan
faol siyosat utkazish kerak.
Faol siyosat kuyidagi yunalishlari mavjud :

1. 
   Кorxonalarda yangi ish joylari tashkil etish.
   
2. 
   Ish xakini oshirishdagi cheklashlar.
   
3. 
   Nostandart xolatdagi bandlikni oshirish.
   
4. 
   Ish vaktini kiskartirish.
   
5. 
   Nafaqa yoshiga chikishni yoshini kamaytirish.
   

Ishsizlik bilan kambagallik tushunchasi uzviy boglangan. Кambagallikka karshi kurash-bu asosiy extiyoj uchun zarur bulgan konsepsiyani ishlab chikishdan iborat.