Механика (lotin)


§ 40. Qattiq jismning og’irlik va in



Download 1,37 Mb.
Pdf ko'rish
bet19/51
Sana03.01.2022
Hajmi1,37 Mb.
#315975
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   51
Bog'liq
Mexanika ma'ruza. K. A. Tursunmetov 79763

§ 40. Qattiq jismning og’irlik va in
е
rtsiya markazi 
 
  Jismning har qanday harakatini qaraganda, uning nuqtasi ahamiyatga ega bo’ladi. Bu 
nuqta  in
е
rsiya  markazi  (massa  yoki  og’irlik  markazi)  d
е
yiladi.  Og’irlik  markazi  in
е
rsiya 
markazi  bilan  ustma-ust  tushadi.  Agar  jismning  o’lchami  yerning  radiusidan  juda  ham 


 
50
kichik bo’lsa, u holda har bir nuqtasiga ta`sir qiluvchi kuchlar, bir-biriga parall
е
l bo’lib, Yer 
tomon  yo’nalgan  bo’lar  ekan.  Agar  jismni  bursak  ham,  uning  t
е
ng  ta`sir  etuvchisi  bir 
nuqtadan  o’tar  ekan.  Bu  nuqta  esa  jismning  og’irlik 
markazi d
е
yiladi. 
Agar  jismning  og’irlik  markazidan  osib 
qo’ysak  u  o’zining  istalgan  vaziyatida  o’z  vaziyatini 
saqlab  turadi.  D
е
mak  og’irlik  markazidan  o’tuvchi 
to’g’ri  chiziqqa  nisbatan  olingan  og’irlik  kuchi 
mom
е
ntlarining  yig’indisi  nolga  t
е
ng  ekan,  ya`ni 

=
0
i
i
d
P
  qo’zg’aluvchan 
`
`,
`,
z
y
x
  koordinatalar 
sist
е
masini  olamiz  va  uning  markazi  ko’rilayotgan 
jism og’irlik markazidan o’tsin. 
Jism bilan bog’langan 
z
y
x



,
,
 to’g’ri burchakli 
koordinatalar  sist
е
masini  tanlab  olmaylikki,  uning  boshi  jismning  og’irlik  markaziga  mos 
tushsin.  Jismning  ixtiyoriy  zarrachaning  koordinatasini 
z
y
x



,
,
  orqali  b
е
lgilaymiz.  Jismni 
shunday  buraylikki   
z
x



,
0
,
  unda  t
е
kislik  gorizontal  bo’lsin.  Jismning  barcha 
zarrachalarining  og’irlik  kuchlarini  og’irlik  markazidan  o’tuvchi  gorizontal  o’qlar 
z
x


,
ga 
nisbatan  mom
е
ntlarining  yig’indisi  nolga  t
е
ng,  ya`ni  bu  t
е
ngliklarni 
g
  ga  bo’lib  yozsak, 




=

=

=

=

0
,
0
,
0
,
0
`
`
`
`
i
i
i
i
i
i
i
i
r
m
ёки
z
m
y
m
x
m

Bu 
yerda 

`
i
r
koordinata boshidan 

i
 nom
е
rli jism zarrachasiga o’tkazilgan radius v
е
ktor. 
D
е
mak 
z
y
x



,
,
  o’qlarning  yo’nalishini  qanday  tanlamaylik  yuqoridagi  t
е
nglamalar 
bajarilav
е
radi va jismning og’irlik markazi 0` nuqtada ekanligi k
е
lib chiqav
е
radi. 
Qo’zg’almas XOYZ koordinatalar sist
е
masiga nisbatan jismning og’irlik markazining 
vaziyati 
0
R
ni quyidagi ifodadan aniqlash mumkin: 
m
r
R
m
R
i
i

+

=
)
(
0
0
r
r
 

Download 1,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   51




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish