Мбт педагогика мажмуа 2020 21 Йил лотинча docx

Maxsus extiyojlari bor talabalar uchun Inklyuziv ta’limning foydalari
Maxsus ta’limga extiyoj (MTE)ga ega talabalar uchun
Inklyuziv ta’limning foydalari
quyidagilardan iborat:
- Biron nuqsoni bor talabalarning ta’lim dargohidagi vaqtini sinfdoSh(kursdoSh)lari bilan
o‘tkaziShi ularni ko‘plab ijtimoiy munosabatlarga kiriShiShini ta’minlaydi;
- maxsus ta’lim extiyojlariga ega bolalarning mos xulq-atvor modellari mavjud. Ular bemalol
MTEsiz talabalarning ijtimoiy qabul qilingan xulq-atvor normalarini kuzata oladilar va taqlid qila
oladilar;
- o‘qituvchilar tez-tez MTEga ega talabalar uchun yuqori ijro standartlarini rivojlantirib
turiShadi;
- ham umumiy, ham maxsus ta’lim beruvchilar hamma sohalarda talabalardan munosib xatti-
xarakat kutiShadi;
- MTEga ega talabalar yoShga va hech qachon o‘quv rejasiga kiritilmaydigan ajratilgan
sohadagi akademik mundarijaning vazifaviy komponentlari, masalan, ilm-fan, ijtimoiy ta’lim
sohalari va boShqalarga qarab o‘qitiladi;
-qo‘Shimcha maShg‘ulotlarga qatnaSh MTEga ega talabalarning hayotlari davomida
umumlaShgan sohalarning har birida o‘zini ko‘rsata oliSh qobiliyatini oShiradi (Rayndek va Alper,
1996).
Maktab Sharoitida maxsus ta’limga extiyoji bo‘lmagan o‘quvchilar uchun ba’zi
imkoniyatlar ilovasi.
Maxsus ta’limga ehtiyoji bo‘lmagan talabalar uchun ba’zi imkoniyatlar ilovasi quyidagilardan
iborat:
- Maxsus ta’limga ehtiyoji bo‘lmagan talabalar o‘zlarining yoShlaridagi maxsus ta’limga
extiyoji bor bo‘lgan tengqurlari bilan o‘zaro munosabatda bo‘liShlari uchun turli- tuman
imkoniyatlarga ega bo‘ladilar.
- Ular ta’lim jarayonida o‘zaro Sheriklik, sinf raxbarlari sifatida iSh olib boriShlari mumkin.
4.
Инклюзив
таълим

---

150
- Ular tuShlik vaqtida, avtobusda yoki o‘yingohlarda maxsus ta’limga ehtiyoji bor bo‘lgan
bolalar uchun o‘zgacha maxsus“do‘st” rolini o‘ynaShlari mumkin.
- Maxsus ta’limga ehtiyoji bo‘lmagan bolalar maxsus ta’limga ehtiyoji bor
bolalar bilan
o‘zaro munosabatda bo‘liSh jarayonida irodalilik, individual farqlilik hamda imkoniyati cheklangan
insonlar haqida ko‘plab narsalarni o‘rganiShlari mumkin.
- Maxsus ta’limga ehtiyoji bo‘lmagan bolalar maxsus ta’limga ehtiyoji bor
bolalarning
ko‘plab ijobiy xususiyatlar va qobiliyatlarga ega ekanliklari to‘g‘risida o‘rganiShlari ham mumkin.
- Maxsus ta’limga ehtiyojga ega bo‘lmagan bolalar maxsus ta’lim, nutq muolajasi, psixologik
muolaja, xordiq chiqaruvchi muolaja va kasbiy sog‘likni tiklovchi kabi ko‘plab insonlarga xizmat
ko‘rsatiSh sohalari haqida o‘rganiSh uchun imkoniyatga ega bo‘ladilar. Ayrimlari uchun mana Shu
yo‘naliShlarga duch keliShi keyinchalik ularning Shu yo‘naliShlardan hoxlagan birida iSh
faoliyatini yaratiShga olib boradi.
- Maxsus ta’limga ehtiyojga ega bo‘lmagan bolalar uchun Inklyuziv ta’lim muloqot qiliSh va
yakka Shaxslarning keng sohasi bilan natijaviy Shug‘ullaniShni o‘rgatiSh imkoniyatini beradi.
Bundan taShqari bu ularni o‘smirlik paytlaridanoq ko‘p millatli jamiyatda to‘liq iShtirok etiShlariga
tayyorlaydi (Ryndak va Alper, 1996 ).
- Inklyuziv ta’lim tumandagi o‘quvchilarning ta’limga ehtiyojlariga maktab javobgar
ekanligini kafolatlaydi. Bu esa maktabni jamiyat bilan yaqinlaShiShiga olib keladi (Jxa, 2002).