Мазмуны: тил ҳӘМ Әдебият

Аdabiyotlar: 
1.
Mirziyoyev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. 
Toshkent, “O‘zbekiston”, 2017 yil, 488 bet. 
2.
Mirziyoeyv SH.M. Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo 
etamiz.Toshkent, “O‘zbekiston”, 2016 yil, 56 bet. 
3.
2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi 
bo‘yicha Harakatlar strategiyasi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 
fevraldagi PF-4947 sonli Farmoni. 
4.
Пойа Д. Как решать задачу: Пособие для учителей: Пер.с англ. 

---

87 
РЕЗЮМЕ 
Мақолада сонлар устида арифметик амалларни бажаришда компетентциявий ёндашувнинг 
йўллари кўрсатилган. 
РЕЗЮМЕ 
В статье показаны пути компотентногоподхода арифметических действий к числам. 
SUMMARY 
 
The article shows the compotent approach of arithmetic operations to numbers. 
Muhandislikinstitutlaridatalabalarnioliymatematikafaninio`qitishdakasbiykompetensiyala
rinishakllantirishningmaqsadlarivaistiqbollari 
 
Mirzayev A.O`.
- Andijon mashinasozlik instituti
assistenti 
Таянч сўзлар: 
талаба, олий математика фани, касбий компетентция, шакллантириш 
мақсадлари ва истиқболлари. 
Ключевые слова: 
студент, высшая математика, профессиональная компетентность, цели и 
перспективы формирования. 
Keywords
:student, higher mathematics, professional competence, goals and prospects of 
formation. 
Ushbumaqoladaoliymatematikafaniningmavzusiorqalibo`lajakinjenerlarningoliymatemati
kafanigaqiziqishlarini, 
muhandislikfanlariuchunmatematikaningjudamuhimekanligivaularningfikrlashlari, 
kreativqobilyatlarinishakllatrilishivakasbiykompetensiyalarinirivojlanishidagiahamiyatlarianiqmi
sollaryordamidaochibberilgan. 
Kalit so`zlar. Matematika, muhandislik, kompetentlik, kreativ qobiliyat, kasbiy kompetensiya, 
differensial tenglamalar, texnik masala, massa, tezlik. 
В этой статье путем конкретных примеров подчеркивается интерес будущих инженеров к 
высшей математике, важность математики для инженерных наук, ее роль в развитии их 
мышления, творческих способностей и профессиональной компетентности через предмет 
высшей математики. 
Ключевые слова. Математика, инженерия, компетентность, творческие способности, 
профессиональная компетентность, дифференциальные уравнения, техническая проблема, 
масса, скорость. 
This article highlights the interest of future engineers in higher mathematics, the importance of 
mathematics for engineering sciences, it’s role in the development of their thinking, creativity 
and professional competence through the subject of higher mathematics by concrete examples. 
Keywords. Mathematics, engineering, competence, creativity, professional competence, 
differential equations, technical problem, mass, speed. 
Zamonamizda ilm -fan va texnologiya rivojlanayotgan davrda, muhandislik yo`nalishi 
talabalariga qanday ta`lim berish muhim ro`l o'ynaydi. Shu munosabat bilan biz muhandislik 
talabalarini muhandislik fanlari rivojlanish sharoitida kasbiy o'sishga yangi yuqori texnologiyalar 
va ishlab chiqarishni axborotlashtirishga, muhandislik fanlari muammolari ustidagi kashfiyoti 
bilan texnologiyani amaliyotga qo`llay olish qobiliyatiga ega qilib tarbiyalash va yangiliklarni 
hisobga olgan holda fundamental bilimlarni yangi texnologiyalarga yondashga o'rgatishni 
amalga oshirishimiz kerak. Arxitektura, qurilish va muhandislik sohalari uchun malakali 
mutaxassislarni tayyorlashning yangi metodlari va usullarini ishlab chiqish, matematikani chuqur 
tushunish va uni qo'llash bo'yicha bilim, ko`nikma va malakalarini amaliyotda qo`llay olish va 
yangi innovatsion g`oyalarni tahlil qila olishini taminlash zarur. 
Shu nuqtai nazardan, bu malakali mutaxassislarni tayyorlash orqali muhandislik-texnologiya 
sohasidagi fundamental muammolarni tahlil qila olish va texnologik kashfiyotlarni amalga 

---

88 
oshirishni ta'minlanishi mumkin. Bo`lajak muhandislarning kasbiy kompetensiyalarini 
rivojlantirishda asosiy fundamental bilimlarni o`rgatish uchun yangi texnologiyalar bilan ishlash, 
innovatsion yondashuvlar asosida ta`lim berish kerak bo`ladi. N.A. Muslimov kompetentlikni 
quyidagicha ta’riflagan: «kompetentlik bu talabaning shaxsiy va ijtimoiy ahamiyatga ega
kasbiy faoliyatining amalga oshirilishi uchun zarur bo’lgan bilim, ko’nikma va
malakalarning egallanishi hamda ularni kasbiy faoliyatda qo’llay olishi bilan ifodalanadi». [1]
A.X. Mahmudov esa, kompetentlikka quyidagicha ta’rif bergan: «kompetentlik bu doimo
o’zgarib borayotgan sharoitlarda yoki mutaxasisning kasbiy faoliyatini samarali olib
borishga imkon beruvchi shaxsga xos integrallashgan sifatlardir».[2] 
Hozirgi kunda bo`lajak injenerlarga oliy matematika fanini o`qitishning yangi usullari 
ularning muhandislik fanlarini o`zlashtirishiga tayanch bilimlarni va muhandislik muammolarini 
tahlil qilish va analiz- sintez qilish imkoniyatlarini rivojlantiradi. Shuning uchun texnika 
yo`nalishi talabalariga oliy matematika fanini o`qitishda uning nazariy va amaliy tushunchalarini 
muhandislik tushunchalari bilan bog`lashimiz zarur bo`ladi. Bunda har bir talaba oliy 
matematika fanining mavzularini oz`ining mutaxasislik sohasiga tayanch bo`lishi mumkinligini, 
maxsus fanlarni o`zlashtirishda muhim o`rin egallashini, texnik masalalarining muammolarini 
yechimini topa olishini va kelajakdagi kasbiy faoliyati davomida yangi texnologiyalarni ishlab 
chiqarishda asosiy negiz ekanligini his qiladi. Bo`lajak injenerlarga oliy matematika fanining 
mavzularini hayotga tadbig`i va hozirgi kundagi amaliy tadbig`larini tushuntira olsak, ularning 
oliy matematika faniga qiziqishlari yanada ortadi, muhandislik fikrlashlarini boyitadi, kreativ 
qobilyatlari shakllanadi va kasbiy kompetensiyalari rivojlanadi. 
Yuqoridagi 
fikrlar 
asosida 
bo`lajak 
injenerlarga 
oliy 
matematika 
fanining 
“O`zgaruvchilari ajralgan va ajraladigan differensial tenglamalar” mavzusining nazariy va 
amaliy ma`lumotlari va uning ahamiyati hamda hozirgi kunda amaliy tadbig`larini tushuntirishga 
yondashib ko`ramiz.