|
Tasnif bel isi
|
Tashkili shakli
|
Mulk shakli
|
Davlat; hissadorlik; xususiy
|
Faoli at turi
|
Kom ter; axborot; aralash
|
Mansubligi
|
Transmilliy; milliy, aralash
|
Pirovard mahsulotga munosabati
|
Ilmiy; ishlab chiqarish; savdo (dilerlik); aralash
|
Faoli at shakli
|
Individual; jamoa
|
Asosiy faoliyat sohasi
mahsulotlar
xizmatlar
|
Texnik ta'minot; dasturiy ta'minot; axborot.
Xizmat ko'rsatish (dasturiy, texnik, kommunikatsion va h.k.); sertifikatlangan o' qitish; maslahatlar; lizin ; su 'urtalash
|
Funksional mansubli i
|
Ti'orat; noti'orat
|
Sotish hajmlari
|
Kichik; o' rtacha, irik
|
2. Axborot faoliyati turlari va firmalar tiplari
Firmalar faoliyati turlari
Quyidagi faoliyat turlari ajratiladi, ya'ni, kompyuter, axborot, aralash [19, 29]. Amerikaning MS Kingly & Co maslahat firmasi bajargan tahlil ma'lumotlari bo e yicha, AQSH kompyuter sanoatida firmalar olti turga ajratiladi:
ko'p profilli - bozor yetakchilari, apparat va dasturiy vositalarning (amalda ushbu rol faqat yetakchi ishlab chiqaruvchi firmalarga tegishli) butun majmuasini taklif etadi;
hisoblash texnikasi, kommunikatsiyalar va dasturiy ta'minot bozorini yanada rivojlantirishning oldingi marralarini aniqlovchi, istiqbolli yangi texnika va texnologiyalarni yaratuvchilar;
bozorning ayrim sektorlari uchun eng yaxshi mahsulotlar ishlab chiqaruvchilar; - ma' lum geografik hududlar yoki foydalanuvchilar kategoriyasiga xizmat ko'rsatuvchi firmalar;
dolzarb turkumdagi masalalar uchun amaliy dasturlar paketlari yetkazib beruvchilari;
foydalanuvchilarga integrirlashgan dasturiy ta'minot va xizmat ko'rsatish uchun zarur bo'lgan barcha narsalarni taklif etuvchi kompleks yechimlar yetkazib beruvchilar.
Ushbu yondashuv uchun juda xarakterli bo'lib, firmaning hisoblash texnikasi va dasturiy ta'minot bozoridagi O'rni va ularning kompyuter va axborotga aniq bo t lmagan bo a linishi hisoblanadi.
XX asrning 80-yillari boshida AQSH axborot industriyasi birlashmasi (assotsiatsiyasi) asosiy ko'rsatkichlarni ishlab chiqdi, unga mos ravishda esa axborot firmasi kategoriyasi aniqlanadi:
axborot firmasining pirovard maqsadi bo g lib, og zining xodimlari kuchi bilan o' ziga tegishli axborot mahsulotini yaratish;
buyurtmalar asosida axborot xizmatlarini ko'rsatish va o'z foydalanuvchilari bilan noformal munosabatlarga yaqin aloqalarni qo'llab-quvvatlash;
pirovard foydalanuvchilarning o' ziga xos talablariga mos holda axborot mahsulotlarini yaratish;
axborotlarni turli mashina tashuvchilaridan foydalanish (shu jumladan, an' anauy qog'ozdagi, ma'lumotlarni elektron saqlash vositalari bilan birga);
qaror qabul qilishni ta'mmlash va ushbu qarorlarning sifatini oshirish uchun axborot mahsulotlarini yaratish;
axborot xizmatlarini taqdim etish hisobidan foyda olish, chunki foydalanuvchilar ushbu xizmatlarni o'tkazilgan ilmiy tadqiqotlarga tenglashtiradilar va boshqaruv sohasidagi maslahatlardan farqli ravishda biznes, texnologiyalar va boshqa sohalar to' g'risidagi turli ma'lumotlarni to-plash va saqlashga to'liq haq to$laydilar.
o' zining pirovard mahsuloti sifatida axborotga bo' Igan munosabati.
3. Axborot biznesi firmalarining mansubligi
Shunday yondashuv keng tarqaldiki, unga mos ravishda tashkiliy shakllar milliy va transmilliy korporatsiyalarga (TMK) bo'linadilar. Ushbu yondashuv bizning sharoitlarimiz uchun ham qonuniydek, chunki axborot-kommunikatsion texnikalari va dasturiy ta'minot bozorini shakllanishida qo'shma korxonalar, xorijiy firmalar filiallarini yaratishda xorijiy ishlab chiqaruvchilarning ishtirok etishi qayd qilinmoqda. TMKlarni milliy firmalar bilan taqqoslaganda, yuqori raqobatdoshlik asosida yotuvchi quyidagi omillar ajratiladi:
raqobatchilar harakatiga nisbatan katta hajmdagi axborotga ega bo' lish, bu esa ularga markazlashgan boshqaruv tizimi, firma ichidagi hamkorlikni tashkil etishga imkon beradi;
ko'pchilik davlatlarning aksariyat tarmoq bozorlarida xalqaro aloqalardagi yetarlicha tajriba.
Axborot biznesining tashkiliy shakllari funksional munosabatda belgilanishi bo s yicha tijorat, xizmat ko e rsatuvchi, taqsimlash, sog'liqni saqlash va ijtimoiy muhofaza, tadqiqot va o'qitish, maxsus turlarga, pirovard mahsulotga nisbatan esailmiy, ishlab chiqarish, savdo va aralash turlarga bo'linadi.
Ushbu yondashuv ba' zi noaniqlikka ega, chunki hisoblash texnikasi va dasturiy ta'minotm yetakchi ishlab chiqaruvchilari sanab o' tilgan yo'nalishlarni integratsiyalaydi, ko'p hollarda esa aralash turga aylanadi, chunki faoliyatni diversifikatsiya qilish, bozorda yetakchi oC rinni egallash va raqobatbardoshlikka erishishi uchun belgilovchi omil hisoblanadi.
Katta guruhli uskunalar va dasturiy ta' minotnł sotish va tarqatishni ta'młnlovchi savdo yoki dilerlik firmalari tashkil etadi, bir vaqtning o' zida narx darajasini shakllanishi va taklif etilayotgan mahsulot xarakteristikalarini yaxshilash bo'yicha loyihachilar va ishlab chiqaruvchilar bilan teskari aloqa funksiyasini bajaradilar. Axborot dileri:
turli manbalarda mavjud bo' Igan, taklif etilayotgan tovarlar to' ga risida olingan axborotlarni qiyoslash va tahlil qilishni bilishi;
axborot almashuvida katalizator bo 'lishi;
fan va texnika yutuqlarini tarqatishga koz maklashishi;
axborotlarni to' plash va saqlashni amalga oshirish hamda foydalanuvchilarga ulami talabi bo'yicha taqdim etishi;
faktografik axborotlar massivini yaratish, to'plangan axborotlarni tahlil qilish va tadqiqotlarning yangi tendensiyalari va yo C nalishlarini aniqlashi kerak.
Dilerlik firmasi tomonidan quyidagi tashkiliy masalalar yechilishi lozim:
faoliyatning asosiy maqsadlarini aniqlash;
ishlash shaklini tanlash (individual faoliyat, qo'shma korxona yoki aniq firmaga ishlash);
axborot mahsulotlari turlari va xizmatlar nomenklaturasini aniqlash;
ish joyini tanlash (idora yoki uyda mehnat qilish);
zarur uskunalarni xarid qilish;
xizmat ko'rsatilayotgan foydalanuvchilar geografiyasi va demo grafik chegarasini aniqlash;
moliyalashtirish manbalari;
boshqaruv va marketing muammolari.
2.2.3. Axborot firmalarining asosiy faoliyat sohalari
Asosiy faoliyat sohasiga munosabati bo'yicha quyidagi guruhlarga bo'linadi:
dasturiy mahsulotlar ishlab chiqaruvchilar;
xizmatlar ko'rsatish va axborot xizmatlarini bajaruvchilar;
keng masłahat faoliyatini amalga oshiruvchilar;
kompleks xizmat ko’ rsatuvchilar.
Ushbu yondashuv tashkiliy shaklni ixtisoslashuvi sifatida aniqlanishi mumkin.
Raqobatbardosh dasturiy ta'minotm ishlab chiqish qobiliyati faqatgina katta bo' Imagan tashkiliy shakllar guruhiga tegishlidir, chunki mobil dasturiy mahsulotlarni ishlab chiqish faqatgina yuqori intelektual salohiyatga ega jamoalarning qo'lidan keladi va ilmiy-tadqiqot va texnik faoliyatga katta xarajatlarni talab qiladi. Shu nuqtai nazardan uchta kategoriya ajratiladi, ular asosida esa quyidagi miqdoriy farqlar yotadi:
beshtagacha hajmda dasturiy mahsulotlarni sotuvchi kichik tashkiliy shakllar, ular uchun esa dasturiy ta'młnot sektorida ixtisoslashuv xarakterlidir, masalan, ixtisoslashgan ma'lumotlar bazasi, buxgalteriya hisobi axborotlarini qayta ishlashni avtomatlashtirish va boshqalar;
sotish hajmi 5 tadan 20 ta mahsulotgacha bo'lgan o'rtacha tashkiliy shakllar, ular uchun dasturiy mahsulotni moslashuvchi va vositachilik faoliyati xarakterlidir;
dasturiy mahsulotlar bozorining barcha sektorlarida aniq joyni egallovchi yirik tashkiliy shakllar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
