Maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti filologiya fakulteti oʻzbek tilshunosligi kafedrasi

31-mashq. Gaplar tarkibida ishtirok etgan morfologik kategoriya shakllarini aniqlang va ularni izohlang.
Olamning buyukligi faqat uning cheksizligida emas,balki cheksiz rang-baranglikda,deydilar allomalar.Darhaqiqat,ana shu cheksiz rang-baranglikda borliqning butun jozibasi yashirinadi-yu, sir-u sinoati, serqirraligi, murakkabligi va betakrorligi mujassamlanadi.
Inson esa olamaro olamdir,uning idroki,tafakkur kuchi va tuyg‘ularining jo`shqinligi oldida tashqi olam rangsiz va bemajoldir. Darvoqe, inson yaralibdiki, hamisha olamni anglashga,dunyoning turfa xil mo`jizalarini bilishga intiladi. Insoning barcha sevinch-u shodliklari, qayg‘u-iztiroblari, turmush tashvishlarini qamrab olgan ichki dunyosi tashqi olam bilan chambarchas bog‘liqdir ( «Vatan tuyg‘usi» kitobidan).


32- mashq. Nisbat formasidagi fe’llarni topib, ularning turi, ma’nosi va yasovchi vositasini aniqlang.
Navro’zda ko’chat ekadilar va bog’ yaratadilar: qish oxirlariga kelib organizmi tolgan odamlar ilk shifobaxsh ko’katdan olib somsa va chuchvara qiladilar, bir necha kun donni bir oz ko’kartirib ajoyib sumalak pishiradilar, uzoq va murakkab yo’llar ila bug’doyni alohida tayyorlab xalqona bahoriy sahovat timsoli – lazzatli hamda davoli xalim pishiradilar va jamoatni, hammani mehr-la mehmon qiladilar.
33-mashq. Gap juftliklaridagi fe’llarning farqini va yasovchi qo’shimchalarni aniqlang.

• 
  Ot chopdi. Chavondoz ot choptirdi.
  
• 
  Shohidaxon xat yozdi. Shohidaxon xat yozdirdi.
  
• 
  Qurbonjon masalani yechdi. Masala yechildi.
  
• 
  Ma’mor bino tarxini chizdi. Bino tarxi chizildi.
  
• 
  Rahmonbek kiyimini kiydi. Rahmonbek kiyindi.
  
• 
  Roziyabegim qo’l-betini yuvdi. Roziyabegim yuvindi.
  
• 
  Do’stlar hol-ahvol so’radilar. Do’stlar hol-ahvol so’raydi.
  
• 
  Odamlar yerni ag’dardi. Odamlar yerni ag’darishdi.
  

34-mashq. Fe’llarni aniq va boshqa nisbat shaklida ekanligini aniqlang.

4. 
   Sharofatxon rasmga qaradi. Sharofatxon hammani rasmga qaratdi.
   
5. 
   Kombayn bug’doylarni o’radi. Kombaynda bug’doylar o’rildi.
   
6. 
   Azizaxon xatni o’qidi. Azizaxon xatni o’qitdi.
   
7. 
   Oybekning bolaligi Toshkentda o’tdi. Oybek bolaligini Toshketda o’tkazdi.
   

5. Navoiy asarlari dunyoga yoyilgan. Uni yoygan Navoiyning son-sanoqsiz tadqiqotchilaridir.