madaniyat va hokazo hamda san‟atning muayyan turlari: badiiy adabiyot, teatr,
haykaltaroshlik, rassomlik, nakkoshlik, dizayn, musika, kinochilik va shu kabilar
maxsus va kasb-hunar, oliy ta‟lim, ilmiy tadqiqot tizimi - ilmiy ishlab chiqarish
birlashmalari, ilmiy tekshirish institutlari, Fanlar akademiyasi va shu kabilar, ijodiy
uyushmalar - yozuvchilar uyushmasi, rassomlar, kompozitorlar, kinochilar, teatr
arboblari va boshqa ijodiy soha xodimlarining turli uyushmalari, matbaa va ommaviy
axborot tizimi - gazeta va jurnallar, radio va televidenie, kitob noshirligi, internet,
ijtimoiy tarmoqlar va shu kabilar; mafkuraviy tarbiya tashkilotlari, maskanlar
(jumladan, diniy tashkilotlar), urf-odatlar, an‟analar hamda oilaning tarbiya va
ma‟naviyatga tegishli jihatlari kiradi. Ulardan har qaysisining inson va jamiyat,
mustakil O„zbekistonni rivojlantirishdagi ahamiyati, salohiyati bir xil emas, ammo
juda muhim. Har qaysining imkoniyatlaridan maksimal foydalanish uchun ularni
alohida atroflicha va chuqur tadkiq etish lozim.
Ma‟naviyatga munosabat ko„p jihatdan milliy taraqqiyot muvaffaqiyatlarini
belgilaydi. Ayniksa, madaniy merosga to„g„ri munosabat nihoyatda muhimdir. Chunki
milliy qadriyatlarni tiklash va rivojlantirish masalasi murakkabligi tufayli ayrim
kishilar uni kelajakka emas, o„tmishga qaratmokchi bo„layotganini sezmayaptilar.
Islom xalifaligini tiklash yoki O„zbekistonni islom respublikasiga aylantirish, shariat
me‟yorlarini joriy qilish to„g„risidagi fikrlarda ana shu narsa ko„zga chalinmokda.
Madaniy meros xalqning bebaho boyligidir. Ammo madaniy merosimizda
umumbashariy, umuminsoniy kadriyatlarga aylangan bebaho durdonalar bilan bir
qatorda tarixan eskirgan, yuksak taraqqiy etgan, ma‟rifatli kelajakni yaratish zaruratiga
mos kelmaydigan hodisalar, me‟yorlar va tamoyillar ham oz emas. Masalan, paranji
yopinish, yevropacha kiyim-kechakdan voz kechish yoki teatr, rang-tasvir va
haykaltaroshlik kabi san‟at turlarini inkor qilish, maktablarni o„kuvchilar jinsiga karab
bo„lish, ko„pxotinlikni yoqlash kabilar shular jumlasidandir. Ular bugungi kunda biz
uchun haqiqiy milliy qadriyat emas, balki qadrini yo„qotgan anaxronizmlardir.
Ayni paytda biz madaniy merosga o„ta ehtiyotkorlik va e‟tibor bilan, o„ta
g„amxo„rlik bilan yondashmog„imiz, uni avaylab-asramog„imiz, undan milliy
ma‟naviyatimizni rivojlantirishda samarali foydalanmog„imiz lozim. Chunki madaniy
merosda xalqimizning tarixi, hayotiy tajribasi, ming yillar davomida ko„lga kiritgan
yutuqlari yig„ilgan. Madaniy meros avlodlar o„rtasida vorisiylikni ta‟minlaydi.
Madaniy meros tufayli avlodlar qadim o„tmishdagi ajdodlari bilan muloqot qiladi.
Inson o„z imkoniyatlarini yuzaga chiqarish uchun madaniy meros katorida zamonaviy
ilm-fan, texnika, adabiyot va san‟at, chet tillari, AT va muloqot shakllarini yaxshi
o„zlashtirishi zarur. Zamonaviy taraqqiyot kishidan juda katta hajmdagi murakkab
bilimlarni, ko„nikmalarni egallashni talab qiladi. Ammo hech bir kishi fakat ilm olish,
yangi yutuqlarni o„zlashtirish yoki ishlab chikarish, biznes bilan kechayu kunduz band
bo„lolmaydi. U jismoniy va ruhiy tiklanishi uchun dam olishi, bo„sh vaqtni mazmunli
tashkil etishi lozim. Zamonaviy sivilizatsiya bu borada unga katta imkoniyatlar
qatorida katta xavf-xatar ham tug„dirmoqda. Insonning kompyuter, smartfon,
planshetlar, aniqrog„i, elektron o„yinlar, virtual dunyo bandisiga aylanish xavfi juda
baland. Ommaviy madaniyatning aksariyat mahsulotlari, ayniqsa, uning kitch qismiga
mansublari yana boshka xavf tug„dirmoqda. Ayonki, ularga qarshi tura olish uchun
kishida mafkuraviy immunitet shakllangan bo„lishi lozim. Mafkuraviy immunitet,
mazmuniga ko„ra, siyosiy- mafkuraviy, axloqiy, badiiy-estetik, diniy-e‟tiqodiy,
umuman, madaniy immunitet kabi konkret shakllarda namoyon bo„ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: