Maxsus ta’lim vazirligi a. A. Safoev

Xonlash. Xonlash o’zida pardozlash jilvirlashini aloxida turini tasavvur qiladi. U maxsus vazifaga ega bo’lgan silindrik detallarga pardozlab ishlov berish uchun qo’llaniladi.
Xonlash yordamida cho’yan silindrlar, avtomobil’, traktor aviatsia motor silindrlarining po’lat gil’zalari , xar xil gidrotsilindrlarning cho’yanli va po’latli gilzalari, podshivnik xalqalarning ichki teshiklari va boshqalariga ishlov beriladi.
Xonlash usulining moxiyati tegishli moylash sovitish suyuqligi muhitida va maxsus kengayuvchi opravkaga maxkamlangan, abraziv donali brus bilan juda yupqa qirindi kesishdan iboratdir (10.7a-rasm)

10.7-rasm. Xonlash jarayoni sxemalari.
Bruschalarning soni teshik diametriga bog’liq xolda 6,9,12 ta bo’ladi. Bruschalar ishlov beriladigan silindr yuzasiga prujina ta’siri ostida qisiladi. Xon ishchi xarakati ikki xarakatdan tashqi l topgan: aylanuvchi va ilgarilanma-qaytma, buning oqibatida donalar trayektoriyasi ishlov beriladiga yuzada vintli kesuvchi chiziqlar ko’rinishiga ega bo’ladi va bu xarakatlar xonga maxsus xonlash dastgoxi bilan beriladi (10.7b-rasm).
Xonlashning muqobil tartibi:
-xonni aylanish tezligi- 50-70 m/min.
-xonni ilgarilanma-qaytma xarakat tezligi -12-15 m/min.
Cho’yan va po’latlarni xonlash odatda kerosin, ayrim xollarda 10 % mashina moyi qo’sxilgan kerosin bilan amalga oshiriladi, ayrim hollarda bronza suvi bilan yoki quruqlayin xonlanadi. Xonlash uchun qoldiriladigan qo’yim o’lchami teshik diametriga, ishlov beriladiga material xossasiga va boshqa omillarga bog’liq bo’ladi. Amalda juda keng oraliqlardagi (diametriga 0,01 dan 0,2 mm gacha) qo’yimlar qabul qilinadi. Masalan, cho’yan detallar uchun po’lat detallariga qaraganda 2-3 marta katta qo’yim qoldiriladi.
Xonlashda 7-6 kvalityet aniqlikdagi o’lchamlar va 9-13 sinf yuza g’adir- budirligidagi ishlov berilgan yuzalarga erishishi mumkin, shuni ta’kidlash joizki,
xonlash jarayoni yupqa yo’nib kengaytirish va ichki jilvirlashga qaraganda nisbatan yuqori unumdorlikka ega.
Xonlash ayrim kamcxiliklarga ega:
-xon suziluvchi asbob bo’lgani uchun tenglik o’qi xolatini to’g’rilash imkoni yo’q;
-bu jarayonni o’ta qovushqoq metallarga ishlov berish uchun kullash imkonini yo’q, chunki metall bruschalaraga yopishib qolib, kesish bo’lmaydi;
-buruschalar ishlov berilayotgan yuzaga bosiladi va ishlatishda bu yuzani Tez yeyishiga olib keladi.