Maxsus son [2]. 022 O‘zbekiston qishloq va suv xo‘jaligi

Maxsus son [2]. 2022
24
O‘ZBEKISTON QISHLOQ VA SUV XO‘JALIGI
UO’T: 63.633.633.8.633.85.633.854.633.854.78
BOSHOQLI DON EKINLARIDAN BO‘SHAGAN 
YERLARDA MOYLI KUNGABOQAR O‘STIRISHNING 
AGROTEXNОLOGIYASI
Annotation. 
The article contains brief information about the sunflower plant, the results of scientific observations on the 
planting, cultivation, and harvesting of the oilseed sunflower plant on the lands freed from grain crops.
Аннотация. 
В статье приведены краткие сведения о подсолнечнике, результаты научных наблюдений за посадкой, 
выращиванием и уборкой масличного подсолнечника на землях, освобожденных от зерновых культур.
Mamlakatimiz aholisining o’sib borayotgan talabini va oziq-
ovqat sanoatini sifatli hamda ekologik toza o’simlik moyi bilan 
ta’minlash muammosi eng dolzarb muammolardan biri hisoblanadi. 
So’ngi ikki o’n yillikda go’za maydonlarining keskin qisqartirilishi 
paxtachilik sanoatida undan olinadigan texnik chigit miqdorining 
va o’z navbatida yog’-moy sanoatida uni qayta ishlashdan 
olinadigan moy miqdorining ham keskin kamayishiga olib keldi. 
Aholining o’simlik moyiga bo’lgan talabi boshqa moyli ekinlar 
(kunjut, kungaboqar, maxsar, zig’ir, soya va boshqalar) maydonini 
kengaytirish hisobiga qisman qondirilayotgan bo’lsa-da, uning 
asosiy qismi import qilinayotgan moy hisobidan to’ldirilmoqda. 
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2021 yil 
4 martdagi “Mavjud yer maydonlaridan samarali foydalanish va 
2021 yil hosili uchun qishloq xo’jaligi ekinlarini oqilona joylashtirish 
to’g’risida”gi qaroriga muvofiq, 2021 yilda 305 ming gektar 
maydonda moyli ekinlar yetishtiridi.
Kungaboqar (HeLianthus annuus L.) hozirgi kunda dunyoda 
eng muhim ahamiyatli moyli ekinlardan biri hisoblanadi. 
Kungaboqar oziq-ovqat moyi sifati jihatidan tanlangan o’simlik 
moylari orasida birinchi o’rinni egallamoqda. Shu sababli, 
dunyoda ko’plab davlatlarda ekin maydoni va undan olinadigan 
hosil miqdoriga qarab iqtisodiy samaradorlik darajasi ortib borishi 
kuzatilmoqda.
Kleffmann Group ma’lumotlariga ko’ra, 2019 yilda dunyoda 
kungaboqarning umumiy maydoni 26 mln. Ekin maydonlari 
bo’yicha beshta yetakchi davlatlar 18,9 mln ga ekin ekdi, bu butun 
dunyo bo’ylab barcha ekinlarning 69% (mln ga):