Maxsus qism jamoat xavfsizligi va jamoat tartibiga qarshi jinoyatlar. Harbiy xizmatni o

290-moddasi
bilan birgalikda kvalifikatsiyalanishi lozim. 
Agar qalbaki hujjat harbiy xizmatchi yoki harbiy xizmatga majbur 
shaxs tomonidan tayyorlansa, unda uning harakatlari JK 228-moddasi 
bo‘yicha qo‘shimcha kvalifikatsiyani talab etmaydi, chunki ular bo‘yin 
tovlashning ushbu usuli bilan to‘la qamrab olinadi. 
Bo‘yin tovlashning usuli sifatida 
boshqa aldov
harbiy xizmatni 
o‘tashdan ozod bo‘lish maqsadida voqea yoki hodisalar to‘g’risida bila 
turib, yolg’on ma’lumot yetkazish yoki mazkur holatlar haqida xabar be-
rishga burchli bo‘la turib, o‘sha maqsadda ongli ravishda xabar bermas-
likdan iborat (masalan, zaxiraga ertaroq bo‘shash maqsadida oliy 
ma’lumoti borligi to‘g’risida yolg’on ma’lumot berish, xuddi shu maq-
sadda o‘zining o‘rniga boshqa shaxsni tibbiy ko‘rikka yuborish). 
Harbiy xizmatdan bo‘yin tovlash maqsadida lavozimli shaxsni sotib 
olish holatlari boshqa aldov sifatida ko‘rib chiqiladi. Agar bunda pora 
berish (olish) mavjud bo‘lsa, u holda javobgarlik sodir etilgan jinoyatlar 
jami tariqasida belgilanadi. 
«Harbiy xizmat vazifalarini o‘tashdan 
bosh tortish
– harbiy 
xizmatchi tomonidan ochiqdan-ochiq, yolg’on ishlatmasdan, og’zaki, 
yozma yoki boshqa yo‘l bilan harbiy xizmatni o‘tash yoki uning ba’zi maj-
314 

---

buriyatlarini bajarishni istamaslikda va amalda ularni bajarmay qo‘yishda 
namoyon bo‘ladi». 
Bosh tortish ikki shaklda namoyon bo‘lishi mumkin: 
birinchidan, u ochiq arizada, ularni bajarishni keyinchalik amalda 
to‘xtatish bilan, harbiy xizmat majburiyatlarini o‘tashni istamasligini 
ifodalashi mumkin. Agar harbiy xizmatni o‘tashni istamasligi to‘g’risidagi 
ochiq ariza ularni amaldagi bajarilmasligi bilan kuzatilmasa, bunday 
harakatlar ko‘rib chiqilayotgan jinoyat tarkibini paydo qilmaydi; 
ikkinchidan, bosh tortish bu to‘g’risida ochiq arizada kuzatilmasdan, 
harbiy xizmat majburiyatlarini bajarishni amalda to‘xtatish bilan 
ifodalanishi mumkin. 
Komandirning aniq talabini bajarishni istamaslik yoki amalda 
bajarmaslik harbiy xizmat vazifalarini o‘tashdan bosh tortish bo‘lmaydi 
(masalan, safarga ketish, sutkali naryadga kirish va h.k.). «Bunday 
harakatlar bo‘ysunmaslik jinoyati tarkibini tashkil qiladi, chunki bunday 
holda qo‘mondon talabi buyruq xususiyatiga ega bo‘lib, harakat esa, 
harbiy xizmatni o‘tashdan bosh tortishga emas, balki buyruqni ochiqdan-
ochiq bajarmaslikka qaratilgan». 
Agar harbiy xizmat vazifalarini bajarishdan bosh tortish aybdor 
tomonidan, unga qonunchilikka va Qurolli Kuchlarning Umumharbiy 
Nizomiga muvofiq maxsus vazifalar yuklangan davrda sodir etilsa 
(jangovar navbatchilik, sutkali yoki garnizon naryadida va h.k.), tegishli 
jinoyatlarning belgilari mavjud bo‘lganda javobgarlik JK 291–294-
moddalari bo‘yicha jinoyatlar jami tariqasida belgilanadi. 
Harbiy xizmatchini o‘zining biron a’zosini mayib qilish yo‘li bilan 
o‘ziga qandaydir shikast yetkazishi, kasallikning simulyatsiyasi, qalbaki 
hujjatlarning taqdim etilishi yoki boshqa yolg’on dalillar jinoyatni paydo 
qilmaydi, bu yo‘l bilan harbiy xizmat vazifalarini bajarishdan bo‘yin 
tovlash, ya’ni u yoki bu harbiy vazifalarni bajarishni amalda to‘xtatishini 
paydo qiladi. 
Harbiy xizmatdan bo‘yin tovlash a’zolariga shikast yetkazish yoki 
kasallikni simulyatsiya qilish, harbiy xizmat o‘tashdan bo‘yin tovlash 
maqsadida hujjatlarni qalbakilashtirish, harbiy xizmat o‘tashdan bosh 
tortish vaqtidan boshlab 
tugallangan
deb topiladi. 
315 

---

Jinoyat