Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

192
9
-moddasi 2-qismi
da nazarda tutilgan jinoyat obyekti va 
predmeti, mazkur moddaning 1-qismida belgilangan jinoyat obyekti va 
predmeti bilan bir xildir. 
Moddiy qimmatliklar olish yoki mulkiy manfaat ko‘rish 
obyektiv 
tomondan
nodavlat tijorat tashkilotining yoki boshqa nodavlat tashkiloti 
mansabdor shaxsining pora olish jinoyati obyektiv tomondan nodavlat 
tijorat tashkiloti yoki boshqa nodavlat tashkiloti mansabdor shaxsining o‘z 
vakolatlaridan foydalangan holda sodir etishi lozim yoki mumkin bo‘lgan 
muayyan harakatni uni pora evaziga o‘ziga og‘dirib olayotgan shaxs 
manfaatlarini ko‘zlab bajarishi yoki bajarmasligi evaziga qonunga xilof 
ekanligini bila turib, moddiy qimmatliklar olishi yoki mulkiy manfaatdor 
bo‘lishida namoyon bo‘ladi. Mazkur holatda kengaytirilgan sharhlashni 
qo‘llab, nodavlat tijorat tashkilotining yoki boshqa nodavlat tashkilotining 
mansabdor shaxsi tomonidan tijoratda pora evaziga og‘dirib olish 
predmetlarini shaxsan yoki vositachi orqali olishni ham JKning 192
9
-
moddasi 2-qismi bilan kvalifikatsiya qilish lozim. 
Tijoratda pora evaziga og‘dirib olish predmetini olish usullari turlicha 
bo‘lishi mumkin: shaxsan qo‘ldan-qo‘lga, vositachi orqali, pochta orqali 
va h.k. 
Tijoratda pora evaziga og‘dirib olish predmeti ko‘pincha oshkora 
beriladi, ammo sud-tergov amaliyotida o‘ziga xos yashirin og‘dirish 
holatlari ham uchraydi, masalan, nodavlat tijorat tashkilotining yoki 
boshqa nodavlat tashkiloti mansabdor shaxsining tug‘ilgan kuni yoki 
boshqa tadbiri munosabati bilan sovg‘a berish, qarta o‘yinida yutqazish va 
h.k.
Jinoyatni kvalifikatsiya qilishda shuni inobatga olish zarurki, aybdor 
pora evaziga og‘dirib olish predmetini og‘dirib olayotgan manfaatida 
ma’lum aniq harakatni bajarish yoki bajarmaslik evaziga olib, bunda 
o‘zining xizmat vokalatlaridan foydalanadi. Shu bilan birga, mazkur 
harakat (harakatsizlik) mansabdor shaxsning xizmat vakolatlari doirasiga 
kirishi lozim. Mansabdor shaxsning xizmat vakolatlari – bu uning qonuniy 
270 

---

va huquq doirasida harakatlari (harakatsizligi) bo‘lib, shaxs ularni bajarishi 
yoki bajarmasligi lozim edi. Bundan tashqari, tijoratda pora evaziga 
og‘dirib olishni amalga oshirish vaqtiga ko‘ra, moddiy qimmatliklar yoki 
mulkiy foyda avvaldan, «avans» tariqasida berib qo‘yilishi yoki tijoratda 
pora evaziga og‘dirib olish predmeti oluvchisi tomonidan qilmish 
bajarilganidan so‘ng topshirilishi mumkin.