Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

Subyektiv tomondan 
sharhlanayotgan jinoyat 
to‘g‘ri qasd 
va 
subyektiv tomonining zaruriy belgisi hisoblangan maxsus 
maqsadning 
mavjudligi bilan tavsiflanadi. Bunda shuni nazarda tutish kerakki, qonun 
tomonidan jinoyatni sodir etish maqsadi muqobil tartibda aniqlanadi, ya’ni 
harakatni 
JK 235-moddasi
bo‘yicha jinoyat deb tan olish uchun subyekt 
quyidagi maqsadlarga erishishga harakat qilishi lozim: 
a) biror-bir axborot olish; 
b) jinoyat sodir etganlikka iqror bo‘lish; 
v) sodir qilingan jinoyat uchun o‘zboshimchalik bilan jazolash; 
g) jabrlanuvchini muayyan harakatlarni sodir etishga majburlash. 
Maqsadning konkret yo‘naltirilganligi jinoyatni kvalifikatsiya qilishga 
ta’sir etmaydi, lekin sud tomonidan jazoni individuallashtirish paytida 
inobatga olinishi mumkin. Qilmishning 
motivi 
ham jinoyatni 
kvalifikatsiya qilishga ta’sir etmaydi, lekin jazoni individuallashtirishda 
inobatga olinishi mumkin. Qoida tariqasida g‘arazgo‘ylik, moddiy 
manfaatdorlik, mansabparastlik, noto‘g‘ri tushunilgan adolat hissi, o‘zini 
namoyon qilishga intilish va boshqalar motiv bo‘lishi mumkin. 
Jinoyat surishtiruvchi; tergovchi; prokuror yoki huquqni muhofaza 
qiluvchi organning boshqa xodimi, jazoni ijro etish muassasasi yoki 
boshqa davlat organi xodimi tomonidan, yoxud boshqa shaxslar davlat 
yoki huquqni muhofaza qiluvchi organ xodimining roziligi yoki 
ig‘vogarligi bilan sodir etilishi mumkin. 
Surishtiruvchi 
— surishtiruv organining boshlig‘i yoki shunday 
organlarning mansabdor shaxsiga surishtiruv organi boshlig‘ining 
topshirig‘iga binoan: jinoyatning oldini olish yoki unga yo‘l qo‘ymaslik; 
dalillarni to‘plash va saqlash; jinoyat sodir etishda gumon qilinganlarni 
ushlash va gumon qilinuvchilarni hamda ayblanuvchilarni qidirib topish; 
jinoyat tufayli yetkazilgan moddiy ziyon qoplanishini ta’minlash uchun 
500 

---

kechiktirib bo‘lmaydigan tergov harakatlarini yurituvchi shaxs. Surishtiruv 
organlarining ro‘yxati JPK 38-moddasida ko‘rsatilgan va bu ro‘yxat to‘liq 
hisoblanadi.
Tergovchi 
— vazifasi dastlabki tergovni olib borish bo‘lgan, qonunda 
belgilangan tartibda prokuror, ichki ishlar, Davlat xavfsizlik xizmati 
organlaridan tayinlangan shaxs. 
Prokuror 
— bu prokuratura organlarining surishtiruv va dastlabki 
tergov bosqichlarida qonunlarning aniq va bir xilda ijro etilishi ustidan 
nazoratni amalga oshirish vakolatiga ega bo‘lgan mansabdor shaxs. 
Shuni nazarda tutish kerakki, sharhlanayotgan moddaning matnidagi 
shaxsni surishtiruvchi, tergovchi yoki prokuror sifatida, faqat ish bo‘yicha 
shaxslarga nisbatan jinoyat subyekti tomonidan jismoniy yoki ruhiy akt 
hisoblangan qiynoq yoki shafqatsiz, insoniylikka zid, uning qadr-
qimmatini kamsituvchi harakatlar sodir etilayotgan jinoyat ishi bo‘yicha 
mas’ul bo‘lsalargina, tan olinishi mumkin. Aks holda, shaxs huquqni 
muhofaza qiluvchi organlarning boshqa xodimi sifatida tan olinishi kerak.
Masalan, qiynoqqa solish: 
— tergovchi tomonidan sodir etilgan deb — agar aybdor mansabdor 
shaxs bo‘lib, dastlabki tergov yuritilayotgani ma’lum bir aniq ish bo‘yicha 
mas’ul bo‘lsagina; 
— huquqni muhofaza qiluvchi organlarning boshqa shaxslari tomonidan 
sodir etilgan deb — garchi u shtat jadvalida tergovchi lavozimida turib, 
jinoyat ishlarini tergov qilayotgan bo‘lsa-da, muayyan bir ish bo‘yicha 
dastlabki tergovni yuritishda mas’ul hisoblanmasa, topiladi.