Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

jinoyat 
to‘g‘ri qasd 
bilan sodir etiladi.
14 yoshga to‘lgan, qamoq tariqasidagi ehtiyot chorasi qo‘llanilgan shaxs 
yoki ozodlikdan mahrum qilish, qamoq yoki intizomiy qismga jo‘natish 
tariqasidagi jazoni ijro etish muassasalarida jazoni o‘tayotgan shaxslar 
jinoyat 
subyekti 
bo‘lishi mumkin. 
Ko‘rilayotgan jinoyatning subyekti sifatida ma’muriy javobgarlik 
doirasida qamoqqa olingan shaxslar tan olinmaydi. 
Tahlil etilayotgan 
moddaning 2-qismida
: 
a) badanga yengil yoki o‘rtacha og‘ir tan jarohati yetkazish yo‘li bilan; 
b) o‘ta xavfli retsidivist tomonidan; 
v) bir guruh shaxslar tomonidan sodir etilgan qochish uchun javobgarlik 
nazarda tutilgan. 
Qochish yengil yoki o‘rtacha og‘irlikdagi tan jarohati yetkazishga olib 
kelgan hollarda aybdorning harakatlari jinoyatlar majmui bo‘yicha 
kvalifikatsiya qilinmaydi. Lekin qochish og‘ir tan jarohati yetkazish yoki 
o‘limga olib kelgan hollarda aybdorning harakatlari jinoyatlar majmui 
bo‘yicha kvalifikatsiya qilinishi lozim (JK 222-moddasi va JK 97-moddasi 
yoki JK 104-moddasi). 
414 

---

21-§. Qonunga xilof ravishda chet elga chiqish yoki O‘zbekiston 
Respublikasiga kirish (JK 223-moddasi) 
Jinoyatning bevosita obyekti 
chet elga chiqish va O‘zbekiston 
Respublikasiga kirishning qonunda belgilangan tartibi bilan bog‘liq 
ijtimoiy munosabatlar hisoblanadi. 
O‘zbekiston Respublikasining Davlat chegarasi 
— O‘zbekiston 
Respublikasi hududi doirasini (quruqlikda, suvda, yer ostida, havo 
bo‘shlig‘ida) belgilovchi chiziqdan va bu chiziq bo‘ylab o‘tuvchi vertikal 
sathdan iborat. Davlat chegarasi davlat suvereniteti amal qiladigan hudud 
doirasini belgilaydi. 
Chegara rejimi 
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi 
tomonidan belgilanadigan qoidalar majmuidan iborat bo‘lib, u chegara 
hududiga kirish (o‘tish), unda bo‘lish (yashash), harakatlanish va chegara 
hududida ishlab chiqarish ishlarini amalga oshirish tartibini o‘z ichiga 
oladi. 
Chegara hududlarida chegara rejimiga rioya etish ustidan nazorat 
O‘zbekiston Respublikasi Davlat chegaralarini himoya qiluvchi qo‘mita
1
va o‘z vakolatlari doirasida ichki ishlar organlari tomonidan amalga 
oshiriladi. 
O‘zbekiston Respublikasiga kirish, chiqish va davlat chegaralaridan 
o‘tish bilan bog‘liq munosabatlar quyidagi hujjatlar bilan tartibga solinadi: 
1999 yil 20 avgustda qabul qilingan «O‘zbekiston Respublikasining Davlat 
chegarasi to‘g‘risida»gi Qonuni
2
, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasining «Xorijiy fuqarolarning va fuqaroligi bo‘lmagan 
shaxslarning O‘zbekiston Respublikasiga kelishlari, ketishlari, bu yerda 
bo‘lishlari va tranzit o‘tishlari tartibi to‘g‘risida»gi qarori, Vazirlar 
Mahkamasining 1996 yil 21 noyabrdagi 408-son qaroriga 1-ilova: «Xorijiy 
fuqarolar va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarning O‘zbekiston 
Respublikasiga kelishlari va O‘zbekiston Respublikasidan ketishlari 
tartibi», Vazirlar Mahkamasining 1996 yil 21 noyabrdagi 408-son qaroriga 
1
Қаранг
:
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 1999 йил 13 январдаги ПФ- 2176-сонли Фармони // 
Халқ сўзи, 1999 йил 14 январь.
2
Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1999 й., 9-сон, 217-модда; Ўзбекистон 
Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2004 й., 25-сон, 287-модда; 2009 й., 3-сон, 9-модда.
415 

---

2-ilova: «Xorijiy fuqarolar va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarning 
O‘zbekiston Respublikasida bo‘lishlari qoidalari», Vazirlar 
Mahkamasining 1996 yil 21 noyabrdagi 408-son qaroriga 3-ilova: «Xorijiy 
fuqarolarning va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarning O‘zbekiston 
Respublikasi hududi orqali tranzit o‘tishlari qoidalari»
1
. 
O‘zbekiston Respublikasiga kirish, chiqish va davlat chegaralaridan 
o‘tish bilan bog‘liq munosabatlarni jinoyat-huquqiy qo‘riqlashdan maqsad 
fuqarolarning ko‘chib yurish erkinligi bilan bog‘liq konstitutsiyaviy 
huquqlarini amalga oshirishlarini tartibga solish va yetarli sharoitlar 
yaratishdan iborat. Shu bilan birga, qonun chiqaruvchi davlat va jamiyat 
suvereniteta hamda xavfsizligini ta’minlash uchun respublikadan chiqish 
va unga kirish, davlat chegaralaridan o‘tish tartibini belgilab bergan. 
Shundan kelib chiqib, davlat chegarasiga tajovuz qilish — bu, avvalo, 
davlat hokimiyati va boshqaruv organlari faoliyatining bir me’yordagi 
tartibiga tajovuz qilish deb topiladi.