Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

tugallangan 
deb topiladi. 
Oldindan kelishilgan pora oluvchi irodasiga bog‘liq bo‘lmagan 
holatlarga ko‘ra olinmay qolgan hollarda (masalan, pora berilayotgan 
vaqtda jinoyat qidiruv bo‘limi xodimlari tomonidan jinoyatning 
to‘xtatilishi) qilmish JK 25-moddasi 2-qismi va 
210-moddasi 
bo‘yicha 
pora olishga suiqasd qilish tarzida kvalifikatsiya qilinishi lozim. 
Qilmishni kvalifikatsiya qilishda aybdor olish niyatida bo‘lgan pora 
miqdori e’tiborga olinishi lozim. 
Jinoyatni mazkur modda bo‘yicha kvalifikatsiya qilish uchun pora 
predmetining mansabdor shaxsning o‘zi tomonidan yoxud uning roziligi 
va ijozati bilan boshqa har qanday shaxs tomonidan olinganligi 
ahamiyatga ega emas. 
Agar pora predmeti fuqarolik muomalasidan chiqarilgan narsalar, 
masalan giyohvand vositalari yoki psixotrop moddalar, o‘qotar qurollar 
bo‘lsa bunday harakatlarni JKning 
210-moddasi 
va JKning 271-moddasi 
yoxud 247-moddalari bilan jinoyatlar jami tariqasida kvalifikatsiya qilish 
lozim. 
Mansabdor pora beruvchi manfaatlarida harakat qilish vakolatiga ega 
bo‘lmagan, lekin o‘zining mansab mavqei tufayli mazkur harakatlarning 
boshqa shaxslar tomonidan sodir etilishi bo‘yicha choralar ko‘rgan 
hollarda ham qilmish pora olish sifatida kvalifikatsiya qilinadi. 
362 

---

Pora olishning 
subyektiv tomoni 
— 
to‘g‘ri qasd
: aybdor (pora oluvchi) 
moddiy qimmatliklar yoki mulkiy foyda unga o‘zining xizmat mavqeidan 
kelib chiqib pora beruvchi manfaatida biror-bir harakatni sodir etish yoki 
etmaslik uchun pora sifatida berilayotganligini anglaydi va buni xohlaydi. 
Garchi ko‘pgina hollarda pora olish g‘arazli maqsadda sodir etilsa-da, 
biroq jinoyatning 
maqsadi 
va 
motiva 
bu qilmishni kvalifikatsiya qilishda 
ahamiyatga ega emas. 
Faqat maxsus subyekt — 18 yoshga to‘lgan mansabdor shaxs pora 
olishning subyekti hisoblanadi. 
Pora beruvchi manfaatlarida harakat qilish vakolatiga ega bo‘lmasa-da, 
o‘zlarining mansab mavqeidan kelib chiqqan holda mazkur harakatlarning 
boshqa mansabdor shaxslar tomonidan sodir etilishi uchun choralar 
ko‘rgan mansabdor shaxslar ham mazkur jinoyatlarning 
subyekti 
hisoblanadi. 
Yuridik adabiyotlar va sud-tergov amaliyotida professor-o‘qituvchilar 
tarkibi va tibbiyot xodimlarini sharhlanayotgan modda bo‘yicha 
javobgarlikka tortish masalasi aniq hal etilmagan. O‘qituvchi doimiy 
ravishda biror-bir ma’muriy lavozimni (rektor, prorektor, dekan, direktor 
va boshqa lavozimlarni) egallab turgan vaqtda yoki vaqtinchalik tashkiliy 
vazifalarni (qabul komissiyasining a’zosi lavozimini) bajarayotgan vaqtda 
mansabdor shaxs deb topilishi mumkin. 
Shifokor, agar u sog‘liqni saqlash tizimida ma’muriy-xo‘jalik yoki 
tashkiliy-boshqaruv faoliyati bilan bog‘liq mansabda (bosh shifokor, bosh 
shifokor o‘rinbosari, bo‘lim boshlig‘i va hokazo mansabda) bo‘lsagina, 
mansabdor shaxs hisoblanadi. Boshqa barcha hollarda o‘qituvchi va 
shifokorlar ham o‘zlarining kasbiy burchlarini bajarganliklari sababli 
mansabdor shaxs deb topilishlari mumkin emas.