Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

Mansabdor shaxsning o‘z xizmat mavqeidan foydalanishi 
deganda, 
nafaqat mansabdor shaxsning o‘z xizmat vakolatlari doirasiga kiradigan 
harakatlarni sodir etishi, balki boshqa mansabdor shaxslarga ta’sir 
ko‘rsatishi va ularning vakolatlaridan foydalangan holda pora 
beruvchining manfaatlarini ko‘zlab harakat qilishi tushuniladi. 
Mansabdor shaxs tomonidan o‘zining shaxsiy aloqalaridan foydalanish 
xizmat mavqeidan foydalanish sifatida baholanmasligi kerak. 
Mansabdor shaxsning nafaqat xizmat mavqeiga kiruvchi harakatlarni, 
balki boshqa mansabdor shaxslarning vakolatlari o‘rtasida pora 
oluvchining mansab mavqei bilan bog‘liq bo‘lgan ushbu shaxslar muayyan 
tomonidan harakatlarning sodir etilishiga ta’sir ko‘rsatishi va ularning 
vakolatlaridan foydalanishi jinoyatni mazkur modda bo‘yicha 
kvalifikatsiya qilishning zaruriy shartidir. 
Pora olish — pora beruvchining manfaatlarini ko‘zlab muayyan 
harakatlarni sodir etganlik uchun g‘ayriqonuniy haq olishidir. 
Pora beruvchining manfaatlari 
deganda, nafaqat uning shaxsiy 
manfaatlari, balki uchinchi shaxslar, yaqin qarindoshlar, yaqin shaxslar va 
boshqa shu kabilarning ham har qanday manfaatlari tushuniladi. 
Mansabdor shaxs tomonidan o‘z bo‘ysunuvidagi shaxslardan ularning 
manfaatlari yo‘lida biror harakat qilish uchun pul mablag‘lari yoki boshqa 
qimmatliklarning olinishi pora olish sifatida kvalifikatsiya qilinishi lozim. 
Bunda sud hukmida pora beruvchi manfaatlarida qaysi harakatni sodir 
etish yoki etmaslik uchun pora olinganligi ko‘rsatilishi lozim. 
Shuni ham ta’kidlash joizki, mansabdor shaxs qilmishini pora olish deb 
kvalifikatsiya qilish uchun pora predmetini olish vaqti hech qanday 
ahamiyatga ega bo‘lmaydi. 
Pora mansabdor shaxs tomonidan pora beruvchi manfaatida muayyan 
harakatni sodir etishgacha bo‘lgan vaqtda (sotib olish porasi) yoki pora 
361 

---

predmeti mansabdor shaxs tomonidan pora beruvchi manfaatida muayyan 
harakat sodir etilgandan keyin olinishi mumkin (pora-mukofot). Bunda 
qilmishni kvalifikatsiya qilish chog‘ida poraning oldindan 
shartlashilganligi ahamiyatga ega bo‘lmaydi. 
Mansabdor shaxsning biror-bir mulkiy manfaatlarni ko‘rish yoki moddiy 
qiymatliklar olish maqsadida o‘z xizmat yoki mansab vakolatlariga 
kirmaydigan harakatlarni sodir etishga qaratilgan harakatlarini firibgarlik 
(JKning 168-moddasi) yo‘li bilan o‘zganing mulkini olishga qaratilgan 
harakat sifatida tavsiflash lozim. 
Pora olish jinoyati pora oluvchi tomonidan pora beruvchining 
manfaatlarini ko‘zlab, aniq harakatlar sodir etilgan yoki etilmaganligidan 
qat’i nazar, pora predmetining loaqal bir qismi olingan paytdan e’tiboran