Maxsus pedagogika

Tabiat bilan tanishtirish
T a’lim -tarbiyani insonparvarlashtirish xalq ta ’limi tizimini davr talabi 
darajasiga ko‘tarish ishida markaziy o ‘rinlardan birini egallaydi. U o ‘z 
ichiga ekologik va vatanparvarlik tarbiyasini ham oladi. Bular orasida 
kishilarni ekologik tarbiyalash, ekologik madaniyatni shakllantirish alohida
163

---

ahamiyat kasb etadi. Yer yuzida aholi sonining tez sur’atlar bilan o ‘sib borishi 
natijasida tabiiy boyliklami iste’mol qilishning kolam i kengayib bormoqda. 
Odamlaming xo‘jalik faoliyati natijasida butun biosfera o ‘zgarib, o ‘simliklar, 
hayvonlar, shuningdek, odamlaming yashashi uchun zararli bo‘lib qolmoqda. 
Shu sababli atrof-muhitni muhofaza qilish va tabiat boyliklaridan tejab-tergab 
foydalanish masalasi hozirgi kunda butun insoniyat uchun tobora muhim 
ahamiyat kasb etmoqda.
Tabiat boyliklaridan unumli foydalanish, tabiatni qo‘riqlash masalalarini 
ongli ravishda hal etish uchun oila, bog‘cha, maktab, ishlab chiqarish va 
jamoat joylarida kamol topayotgan yoshlar tabiat sirlarini va undan to‘g‘ri 
foydalanishni puxta bilib olishlari zarur. Tabiatni saqlash, kelajagimiz yoshlar 
qolidadir. Shu bois yoshlami ekologik bilimlar bilan shunday qurollantirish 
kerakki, ular kelajakda tabiat boyliklarini m uhofaza qila oladigan, bu 
boyliklardan rejali, oqilona foydalanadigan bo‘lsinlar.
Pedagogikamizning tarixiga nazar tashlasak, zardushtiylaming muqaddas 
kitobi «Avesto»da ilgari surilgan tabiatga munosabat odobi kabi tarbiyaviy 
gloyalar ancha-muncha ibratlidir. «Avesto»da yer, suv, zamin, xona, badan, 
kiyim-kechak, oziq-ovqatlami toza tutish, saqlashga alohida e’tibor berilgan. 
0 ‘sha davrda yer, suv, havo, olovni asrash qoidalarini buzgan kishi 400 
qamchi urish jazosiga mahkum boigan. 0 ‘t-olov, ekin-tikin, meva-cheva 
yetishtiradigan, hammadan ham ko‘proq chorva boqiladigan joy eng yaxshi 
joydir, deb yozilgan.
Bolalar yosh paytidanoq daraxt ko‘chati o‘tqazish, uy-ro‘zg‘or qurollari 
yasash, yerga ishlov berish va chorva bilan shug‘ullanishga o‘igatilishi shart boigan.
Hadisi sharifda shunday deyiladi:
• Kimki ekin eksa, daraxt olqazsa, solng uning mevasidan qush yoki 
hayvon yesa, uning ekinidan yeyilgan narsaning har biridan unga sadaqa 
savob yoziladi.
• Kishilarga soya bemvchi daraxtni kesgan kishi boshi bilan do‘zaxga 
tashlanadi.
• Ekmoq niyatida qolingizda ko‘chat turgan paytda, bexosdan qiyomat 
qoyim bolib qolishi aniq bolganda ham ulgursangiz, uni ekib qo‘ying.
• Yenglar, ichinglar, kiyinglar, lekin isrof qilmanglar.
Bu hikmatlar bugungi kunda yoshlami tarbiyalashda kerakli omil bolib 
xizmat qiladi.