Maxsus pedagogika

Yordamchi maktabda jismoniy tarbiya ishlarini
olib borishning o ‘ziga xosligi
Yordamchi m aktabda jism oniy tarbiya ishlarini olib borishda kun 
tartibiga rioya qilmaslik yordamchi maktabda yomon oqibatlaiga olib keladi. 
Yordamchi maktab o ‘quvchilarining salomatligiga, o kquv faoliyatiga salbiy 
ta’sir kokrsatadi. Aqli zaif o ‘quvchilarga korreksion ta ’lim-tarbiya berishda 
o‘z vaqtida ovo?tlanish, uxlash, dam olish, ochiq havoda sayr qilish, 
aqliy va jismoniy m ehnatni tartib bilan almashtirish lozim.
Yordamchi m aktabda kun tartibiga rioya qilmaslik yordam chi maktab 
o‘quvchilarining a ’zoi badanini b o ‘shashtiradi, tana hujayralarining, 
xususan, bosh miya hujayrasining ishlashini susaytiradi. 0 ‘qituvchilar 
aqli zaif o lquvchilarning m aktabda ham , uyda ham kun tartibiga amal 
qilishini m untazam amalga oshirishni kuzatib borishlari shart. Yordamchi 
maktabda kun tartibini tuzishda o ‘quvchilar yoshi albatta hisobga olinishi 
zarur.
Jism oniy m ashqlar yordam chi m aktab o ‘quvchilarining som atik 
kasalliklarini inobatga olgan holda tanlanadi. Chunki yordam chi maktab 
o‘quvchilarining deyarli barchasi somatik kasalliklarga ega (yurak parogi,
175

---

jigar va buyrak yetishmovchiliklari, bosh miya bosim ining tez-tez oshib 
turishi va boshqalar).
Shu bois yordamchi maktab o ‘quvchilari aynan shu ta ’sirlar natijasida 
tuzilishi jih a tid a n m urakkab b o ‘lgan h arak atlarn i, katta tezlikdagi 
harakatlami bajarishda qiyinchiliklarga duch kelishlari va sog'liqlariga zarar 
qilishi m umkin.
L ekin bu d e g a n s o ‘z 
jis m o n iy ta rb iy a y o rd a m c h i m aktab 
o ‘quvchilariga m um kin emas, degan so‘z emas. Y ordam chi maktabda 
jism oniy tarbiya o ‘qituvchisi, vrach-pediatr, oligofrenopedagog bilan 
birgalikda yordamchi maktab o ‘quvchilariga barcha kasalliklari va yoshini 
inobatga olgan holda m ashqlar tanlanadi va rejalashtiriladi. Davolovchi 
jism oniy tarbiya m ashqlari yordam chi m aktab o ‘quvchilari asablari 
m a jm u a s i f a o liy a tig a h a m , x u s u s a n , b o s h m iy a q o b i g ‘idagi 
harakatlantiruvchi qismiga ham ta ’sir etadi, natijada ular harakatlarining 
bir-biriga uyg‘unligi yaxshilanadi, harakatlarida 
muvofiqlik, aniqlik, 
zaruriy kuch va ritm hosil b o la d i. Y ordam chi m aktab o ‘quvchisining 
aynan shu ta ’sirlar natijasida tuzilish jihatidan m urakkab bolm agan
h arak atlarni bajarishi jism o niy m eh n at m ashg‘ulotlari u chun ham 
m uhim dir.
Yordamchi maktabda jismoniy tarbiya vositalari — gimnastika, harakatli 
o ‘yinlar, badantarbiya, xalq a n ’analari va ayrim sport turlari yetakchi 
hisoblanadi.