Maxsus pedagogika

Savol va  topshiriqlar
1.  Yordamchi  maktabda o‘quv  rejalarining o‘ziga xosligi  nimadan  iborat?
2.  Yordamchi  maktab  dasturining  ommaviy  maktab  dasturidan  farqli  tomonlari 
nimalarda namoyon bo‘ladi?
3.  Darsliklar qanday tuzilishga ega?
4.  Reja va dasturlaming takomillashish tarixi haqida gapirib bering.
3.4.  Yordamchi  maktablarda  o‘qitish  uslubining 
qo‘llanish  xususiyatlari
0 ‘qitish  uslubi  tushunchasi  didaktika  va  uslubiyotning  asosiy 
tushunchalaridan  biri.  Pedagogikada  o ‘qitish  deganda  o ‘qituvchi  va 
o‘quvchilaming biigalikdagi faoliyatlari, ish usullarini tushunish qabul qilingan. 
Bu  faoliyat  yordamida  o ‘qituvchi  bilim  beradi,  o ‘quvchilar  esa  bilim, 
ko‘nikmalami  o‘zlashtiradilar hamda  ulaming qobiliyatlarini  rivojlantimvchi, 
dunyoqarashini  shakllantimvchi  malakalar vujudga  keladi.
80

---

Ta’lim uslublari ommaviy maktab uchun ham, yordamchi maktab uchun 
ham umumiy hisoblanadi. Biroq qo‘llanilishi jihatidan bir-biriga aynan o‘xshash 
bo'lmaydi. Aqli zaif o‘quvchilaming butun ta’lim jarayoni o‘ziga xos bo‘lganligi 
sababli, ta’lim uslublari ham o ‘ziga xos mazmunga ega bo‘ladi. Umumiy, uni­
versal  ta’lim uslubi  bo‘lmaydi  (6-rasm).
Darsda o‘qituvchi turli ta’lim uslublaridan foydalanadi. O'qitish uslublarini 
tanlash  bir  qator  omillar:  yordamchi  maktabning  hozirgi  bosqichdagi 
ta ra q q iy o ti,  o ‘quv  fan i,  o ‘rgan ilad igan   m a te ria ln in g   m azm u n i, 
o‘quvchilaming  yoshi  va  ulaming  rivojlanish  xususiyatlari  hamda  ulaming 
o‘quv materialini  egallashga tayyoigarlik darajasiga bog‘liq bo‘ladi.
Uslub tanlash va uni qo‘llash xususiyati faqat darsdagi o‘quv materialining 
maqsadiga emas, balki mazmuniga qarab ham aniqlanadi.  Shu sababli og‘zaki 
uslublar  ko‘proq  gumanitar  fan  darslarida,  amaliy  uslublar  esa  mehnat, 
rasm,  chizmachilik darslarida qo‘llaniladi.
0 ‘qitish  uslublarini  tanlashga  yordamchi  maktab  ta’limining  nuqsonni 
tuzatish  tomon  yo‘nalganligi,  o‘quvchilami  muayyan  kasb-hunar  egallashga 
tayyorlash  hamda  sotsial  moslanish  vazifasini  yechish  ta’sir  ko‘rsatadi.
0 ‘qitish  uslublari  turli  usullardan  tashkil  topadi.  Masalan,  kitob  bilan 
ishlash  —  biron  reja  tuzish,  asosiy  savollami  esga  tushirish,  matnni  bayon 
etish,  reja va savollarni doskaga yozish uslubiyot usullaridir.
Barcha o‘qitish uslublarini (2-chizma) bilim manbalariga ko‘ia uchta guruhga 
bo‘lish  mumkin: