Maxsus maqsadli transformatorlar

S
tip
–
to‗g‗rilagichning o‗zgarmas tok tomonidagi (chiqishidagi) quvvati].
I1N va I2N – tegishlicha tarmoq va ventilchulg‗amlarining toklari;
U1N va E2f.N – tarmoq va ventil chulg‗amlariningtegishlicha fazaviy
kuchlanishi va EYK.
Tipaviy quvvat koeffitsienti – Ktip‗‗
‗

‗
‗
‗‗

‗‗
‗
‗‗
‗
‗
‗‗
o‗zgartigich qurilmalarining sxemasi va parametrlari orqali aniqlanadi.
Maxsus maqsadli kuch transformatorining quvvatiga va qo‗llanish sohasiga
bog‗liq holda uning to‗g‗rilangan kuchlanishi 6 V dan bir necha ming voltgacha,
to‗g‗rilangan tok esa 2 A dan 200 kA gacha bo‗lishi mumkin.
Transformatorning tipaviy quvvati xardoyim uning chiqish quvvatidan katta
bo‗ladi, ya‘ni Ktip>1. Xar qanday to‗g‗irlovchi sxema uchun, U2>Ud va I2>Id
bo‗ladi.
To‗g‗irlovchi qurilmalar uchun transformatorlarni tanlashda yoki uni
loyihalashda tipaviy quvvat koeffitsienti aniq bo‗lishi kerak.Transformatorning,
chiqishidagi o‗zgaruvchan tok kuchlanishni, to‗g‗irlangan UdN kuchlanishi bilan
aniqlanadi.
U2N= kUUdN (1.5)
bu erda kU— kuchlanish koeffisiyenti.
Ayrim to‗g‗irlovchi sxemalar uchun kU kuchlanish va Ktip tipaviy quvvat
koeffisiyentlari quyidagi 1.3.1-jadvalda berilgan. To‗g‗irlovchi qurilmalarning xar xil turi solishtirilganda ko‗prik sxemasi
transformatorning quvvatini toliq ishlatish imkonini beradi.
O‗zgartirgich qurilmalari uch fazali transformatorlarining tarmoq
chulg‗amlarini "yulduz"ga, ayrim hollarda esa "uchburchak"ka ulanadi; ventil
chulg‗amlari "yulduz", "qo‗sh yulduz" (to‗g‗ri va teskari), "uchburchak-yulduz",
"zigzag" sxemalarga ulanadi. Qo‗sh yulduzning neytrallari tenglashtiruvchi reaktor
orqali ulanadi. Bunda tarmoq chulg‗ami uch fazali tarmoqqa ulanganda ventil
chulg‗ami tomonida to‗g‗rilagichning ulanish sxemasiga bog‗liq holda uch, olti
yoki 12 fazali to‗g‗rilashga imkon tug‗iladi.
Olti yoki 12 fazali bo‗lganda to‗g‗rilangan kuchlanishning pulsatsiyasi kam
bo‗lganligi tufayli agregat birlamchi tokining vaqt bo‗yicha o‗zgarish shakli
yaxshilanadi. Shu sababli to‗g‗rilangan kuchlanishi nisbatan kam, toki esa katta
bo‗lgan o‗zgartigich agregatlarida transformator ventil chulg‗ami (ikkilamchi
fazaviy chulg‗amlari)ning o‗ralish yo‗nalishi har xil (chap, o‗ng) bo‗lgan ikki
qismga ajratilib, oltifazali (ikkita o‗zaro teskari yulduz) sxemaga ulanadi.
To‗g‗rilashning olti fazali sxemalari asosan quvvati 250‗
o‗zgartirgich agregatlarida, undan katta quvvatlilarida esa 12 fazali sxemalar
ishlatiladi. 1.7-rasmda neytraldan sim chiqarilgan uch fazali to‗g‗rilagichning sxemasi
keltirilgan. Sxema chulg‗amlari Y/Y shaklda ulangan uch fazali transformator,
uning uchta fazasiga ulangan uchta diod va yuklama qarshiligi RN dan tuzilgan.
Diodlarning har biri davrning uchdan bir qismida galma- galdan ishlaydi (1.7,
b-rasm). Diodlar qaysi bir chulg‗amning bosh qisqichida musbat potensial
boshqalariga qaraganda kattaroq bo‗lsa, shunda ishlaydi. Yuklama qarshiligi
RN
dan o‗tadigan tok har bir diodning tokidan iborat bo‗lib, har bir fazada
to‗g‗rilangan toklarning yig‗indisi bilan, ya‘ni iN=ia+iB+ic bilan aniqlanadi.
Tokning pulslanishi kichkina. To‗g‗rilangan kuchlanishning o‗rtacha qiymati