Maxsus, kasb-hunar

Mustaqil o‘zlashtirish uchun ma’lumot Chok qirralarini payvandlashga tayyorlash Ustma-ust birikmalarda choklarni hosil qilish
xarakteriga ko‘ra, bir yoki ikki tomonlamali yana
bir tomonlama uzlukli va bir tomonlama uzluksiz bo‘lishi mumkin.
Payvandlash uchun qirralarni tayyorlashni geo- metrik shakli elementlari (84-rasm) quyidagilar hi- soblanadi: qirrani ajratish burchagi α; qirrani qiyalik burchagi β(30–50є); tutashtiriluvchi qirralar orasida- gi tirqish b; qirrani to‘mtoqlash c; listlarning qalin- ligi har xil bo‘lganda qiyalik uzunligi L; qirralarni bir-biriga nisbatan siljishi Δ.
Metall qalinligi 3 mm dan ortiq bo‘lsa, qirrani
ajratish burchagini α=(60–90°) qilib olinadi.
U qilinmasa, payvand birikma kesimi bo‘yicha to‘liq erimaslik sodir bo‘lib, u metallni qizishi va ku- yishiga olib keladi.
Ajratilgan qirrada kichik o‘lchamli kesimlarni ham payvandlash ishi osonlashadi, payvand birikma strukturasi yaxshilanadi, payvandlash kuchlanish va deformatsiyani kamayishiga olib keladi. Payvand- lashdan oldin b tirqishni (84-rasm) to‘g’ri tanlash, birikma kesimi bo‘yicha metallni to‘liq erishini ta’minlaydi. Metallni qalinligiga qarab b=1…4 mm olinadi.
Payvantlanadigan qalin detaldan yupqa detal- ga utilishi list qiyalik uzunligi bilan L, L1(84-rasm) boshqariladi, payvantlanadigan konstruktsiyalar-
da kuchlanish to‘planishi yo‘q qilinadi. Qirralarni bir tomonlamali qiyaligi – L1 uzunligi L1=5(S1 - S)+6 formula bo‘yicha, ikki tomonlama uzunligi – L1=2,5(S1 - S)+3 formula bo‘yicha aniqlanadi



84-rasm. Qirralar ajratish konstruktiv elementlari

O‘zakli chok olishda, payvandlash jarayonining ustvorligini ta’minlash uchun, qirrani to‘mtoqlash c (84-rasm) amalga oshiriladi. Payvandlanayotgan ma-

terialga bog’liq holda c=1…3 mm qilib tayyorlanma- sa, metallni kuyishiga olib keladi.
Qirralarni bir-biriga nisbatan siljishi Δ(84- rasm), payvand birikma mustahkamligini kamay- tiradi va to‘liq payvandlanmaslikka, kuchlanishni to‘planishiga olib keladi.