Maxmudov n. M., Hakimov h. A. Makroiqtisodiy tahlil

6.5. Keynscha modelda investitsiyalar funksiyasi 
Keynscha 
modelda 
investitsiyalar 
– 
(I)
 
yalpi 
talabni 
rag‘batlantiruvchi 
ikkinchi
 bir asosiy omil hisoblanadi. Iqtisodiy tahlilda 
                                                            
13
 N.Maxmudov, H.Hakimov. Makroiqtisodiy tahlil. O‘quv-uslubiy majmua. T.TDIU, 2018 

---

49 
«investitsiya» atamasi jamg‘armani yangi ishlab chiqarish quvvatlari va 
boshqa 
real  aktivlar
ni  yaratish  maqsadida  ishlatilishini  anglatadi. 
Investitsiyalar  tarkibiga  mashina  va  asbob-uskunalarni  xarid  qilish, 
qurilish-montaj  ishlarini  amalga  oshirish,  zahiralarni  o‘zgartirish  uchun 
qilinadigan  barcha  xarajatlar  kiritiladi.  Shunisi  muhimki,  iqtisodchilar 
investitsiyalarni real aktivlarni sotib olishga qo‘yilmalar bilan bir qatorda 
zahiralar bilan ham bog‘laydilar. Qimmatli qog‘ozlar (masalan, aksiya va 
obligatsiyalar)ga  mablag‘larni  sarflash 
moliyaviy 
yoki 
portfel 
investitsiyalar
  deb  ataladi.  Ishlab  chiqarish  quvvatlarini,  ya’ni  real 
aktivlarni  ko‘paytirishga  xizmat  qiladigan  real  investitsiyalardan  farqli 
o‘laroq, moliyaviy investitsiyalar mulkning qayta taqsimlanishini va unga 
egalik  qilish  huquqini  bir  sub’ektdan  ikkinchisi  tomon  o‘zgarishini 
bildiradi.  Investitsiyalarni  amalga  oshirish  tovarlar  bozori  bilan  bog‘liq 
bo‘lsa,  qimmatli  qog‘ozlarning  oldi-sotdisi  moliyaviy  bozor  bilan 
bog‘liqdir.  
Investitsiyalar yalpi xarajatlarning tarkibiy qismi bo‘lganligi sababli, 
ular  yalpi  talab  o‘zgarishiga  to‘g‘ridan-to‘g‘ri  ta’sir  ko‘rsatadi, 
jamg‘armalar  esa  aksincha  teskari  yo‘nalishda  ta’sir  etadi,  ya’ni 
jamg‘armalarning  ortishi  yalpi  talabni  kamaytiradi.  Shuning  uchun 
keynschilar  iste’molga  moyillikning  kamayishini  investitsiyalarni 
ko‘paytirish orqali to‘ldirishni taklif etadilar.  
Foiz stavkasi investitsiya bo‘yicha qarorlar qabul qilish uchun muhim 
ahamiyatga  egadir.  Istalgan  vaqtda  firmalar  investitsiyalarni  amalga 
oshirishlarida muqobil qarorlar qabul qilish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. 
Yuqori foiz stavkalari sharoitida kutiladigan sof foyda me’yori eng ko‘p 
bo‘lgan investitsiya loyihalari amalga oshirilsa, past foiz stavkasida ilgari 
foyda  keltirmagan  loyihalarni  endilikda  amalga  oshirish  imkoniyati 
tug‘iladi  va  iqtisodiyotda  investitsiyalar  hajmi  ortadi.  Shuning  uchun 
investitsiyalar  hajmi  va  foiz  stavkasi  o‘rtasida  teskari  funksional 
bog‘liqlik mavjud bo‘lib, uni quyidagi chizmada ko‘rish mumkin.