Maxmudov n. M., Hakimov h. A. Makroiqtisodiy tahlil

10.2.1-rasm. Investitsiyalar funksiyasi
47
 
 
Investitsiyalarga  yalpi  xarajatlar  egri  chizig‘ining
  qiyaligi 
d 
koeffitsientining  kattaligi  bilan  bog‘liq;  u  qanchalik  katta  bo‘lsa,  ya’ni 
investitsiyalarning foiz stavkasiga nisbatan sezuvchanligi yuqori bo‘lsa, I 
egri  chizig‘i  qiyaroq  bo‘ladi:  foiz  stavkasining  oz  darajada  o‘zgarishi 
investitsiyalarga bo‘lgan talab miqdorini sezilarli darajada o‘zgartiradi.  
IS  egri  chizig‘ining  yasalishi. 
Avtonom  rejalashtirilgan  xarajatlar 
miqdori  foiz  stavkasiga,  real  ishlab  chiqarish  va  daromadning  umumiy 
darajasi  rejalashtirilgan  avtonom  xarajatlar  miqdoriga  bog‘liq  ekan,  u 
holda bu bog‘liqliklarni birlashtirib, real daromad foiz stavkasiga bog‘liq 
bo‘lishi kerak, degan xulosaga kelish mumkin bo‘ladi. Bunday nisbatni 
grafikda  tasvirlasak,  IS  egri  chizig‘ini  hosil  qilamiz.  IS  egri  chizig‘i 
grafigini ikki  usulda hosil qilamiz:  
10.2.2-a  rasmda  IS  egri  chizig‘i  keyns-xochi  va  investitsiyalar 
funksiyasi  orqali  keltirib  chiqarilgan.  R
1 
foiz  stavkasida  investitsiyaga 
xarajatlarning miqdori I
1 
ga teng, bu rejalashtirilgan xarajatlar miqdori Er
1
 
ga mos keladi, bunda yalpi daromad (ishlab chiqarish hajmi) miqdori Y
1 
ga  teng.  Foiz  stavkasi  R
2
  gacha  tushganda,  investitsiyaga  xarajatlar 
miqdori I
2
 ga ortadi, shuning uchun keyns-xochi grafigida rejalashtirilgan 
xarajatlar egri chizig‘i yuqoriga - Er
2 
gacha siljiydi, bunga yalpi daromad 
(ishlab chiqarish) miqdori Y
2 
mos keladi. Shunday qilib, yuqoriroq foiz 
stavkasi R
1 
ga yalpi ishlab chiqarishning Y
1
 pastroq darajasi mos keladi, 
                                                            
47
 N.Maxmudov, H.Hakimov. Makroiqtisodiy tahlil. O’quv-uslubiy majmua. T.TDIU, 2018 
 
а) 
б) 
 
I
2 
I
1 
I (R)
 
R
1 
 R
2 
R 
I 
I’
1 
I’
2 
I’
 
I
1
 
I
2 
I 
 
R
2 
 R
1 
R 
I 

---

105 
pastroq foiz stavka R
2
 ga ishlab chiqarishning yuqoriroq darajasi  Y
2 
mos 
keladi. Har ikki vaziyatda ham tovar bozori muvozanat holatida bo‘ladi, 
ya’ni xarajatlar daromadga teng bo‘ladi (Er
1
=Y
1 
 va Er
2
=Y
2
).  
IS egri chizig‘i aynan mana shunday holatni aks ettiradi, ya’ni uning 
har bir nuqtasi foiz stavkasi va daromad darajasining juftligini ko‘rsatadi, 
bunda tovar bozori muvozanat holatida bo‘ladi.