Maxmudov n. M., Hakimov h. A. Makroiqtisodiy tahlil

10.3-b rasm. LM egri chizig‘ining yasalishi (2-usul)
51
 
 
LM dan yuqorida yotgan barcha  nuqtalarda
, pullar taklifi pullarga  
bo‘lgan  umumiy  talabdan  ortiq  bo‘ladi,  bu  pullarning  ortiqchaligini 
anglatadi (excess supply of money – ESM). 
LM egri chizig‘idan quyida 
joylashgan  barcha  nuqtalarda  pullarga  bo‘lgan  ortiqcha  talab  mavjud 
bo‘ladi 
(excess demand for money – ESM).  
                                                            
51
 N.Maxmudov, H.Hakimov. Makroiqtisodiy tahlil. O’quv-uslubiy majmua. T.TDIU, 2018 
 
B 
A 
LM 
Y
1 
Y
2 
Y 
R
1 
R
2 
R 
LM egri chizig’i 
 
 
R
P
M
D
A
R
1 
R
2 
R 
 
P
M
2
D
A
P
M






1
D
A
P
M






Pullarga bo’lgan spekulyativ 
talab 
Y
1 
Y
2 
Y 
P
M
1
D
T
P
M






2
D
T
P
M






 
 
Y
P
M
D
T
Pullarga bo’llarga bo’lgan transaksiyali 
talab 
B’ 
A’ 
 
P
M
2
D
A
P
M






1
D
A
P
M






 
S
P
M
P
M
1
D
T
P
M






2
D
T
P
M






Pul bozoridagi muvozanat 

---

111 
10.4. Tovar va pul bozori muvozanati 
IS va LM egri chiziqlarining alohida har biri muvozanatli daromad 
Y
e 
va muvozanatli foiz stavkasi R
e 
ni belgilab bera olmaydi. Iqtisodiyotda 
muvozanat IS va LM egri chiziqlarining faqatgina birgalikda kesishgan 
nuqtasida aniqlanadi (10.4 –a rasm).  
Tovar  va  pullar  bozorida  bir  vaqtning  o‘zida  muvozanat  faqat 
daromad  (Y
e
)  va  foiz  stavkasi  (R
e
)  darajalarining  yagona  miqdorida 
o‘rnatiladi (10.4 – a rasm).  
Bir vaqtda tovar va pul bozorida muvozanatga mos keluvchi daromad 
miqdorini (Y
e
) (10.4 – a rasm) Keyns «
samarali talab miqdori
» deb atadi.  
Bu  tizim  qanday  qilib  beqarorlikdan  umumiy  muvozanatga  kelishi 
mumkin?    Agar  tovar  va  xizmatlar  bozori  beqaror  vaziyatda  bo‘lsa,  u 
holda  zahiralarning  kutilmagan  o‘zgarishi  yuz  beradi,  iqtisodiyotni  E 
nuqtaga  keltirish  uchun  firmalar  ishlab  chiqarish  hajmini  yoki 
qisqartiradilar yoki oshiradilar.