Mavzusi bo’yicha taqdimot Tuzuvchi: J. Matchanov Oʼzbekiston respublikаsi moliya vаzirligi huzuridаgi oʼquv mаrkаzi

Y– muvozanatdagi YaIM
E– yalpi sarflar
C– yalpi isteʼmol sarflari
I– yalpi investitsiyalar
G– davlat xaridlari
a,b– konstantalar:
b– isteʼmol meʼyoriy afzalligi
T-soliqlar
Oʼzbekiston Respublikаsi Moliya Vаzirligi huzuridаgi Oʼquv mаrkаzi
Fiskal siyosat: yopiq iqtisodiyotda soliqlar multiplikatori
Bu yerda: ∆Y/∆T= - soliqlar multiplikatori
Y– muvozanatdagi YaIM
E– yalpi sarflar
C– yalpi isteʼmol sarflari
I– yalpi investitsiyalar
G– davlat xaridlari
a,b– konstantalar:
b– isteʼmol meʼyoriy afzalligi
T-soliqlar
Oʼzbekiston Respublikаsi Moliya Vаzirligi huzuridаgi Oʼquv mаrkаzi
Fiskal siyosat: ochiq iqtisodiyotda sarflar va soliqlar multiplikatori
Bu yerda: - soliqlar multiplikatori
Аgar ham sarflar ham soliqlar oʼgarsa, u holda:
Аgar ∆G=∆T, boʼlsa, u holda:
Sarflar multiplikatori taʼsir kuchi soliqlar multiplikatoridan kuchliroq
Y– muvozanatdagi YaIM
E– yalpi sarflar
C– yalpi isteʼmol sarflari
I– yalpi investitsiyalar
G– davlat xaridlari
a,b– konstantalar:
b– isteʼmol meʼyoriy afzalligi
T-soliqlar
Oʼzbekiston Respublikаsi Moliya Vаzirligi huzuridаgi Oʼquv mаrkаzi
FISKAL RESTRIKSIYA
Cheklovchi fiskal siyosat davlat xarajatlarini (G) kamaytirish yoki soliqlarni (T) oshirish yoki bo‘lmasa ikkala tadbirni bir vaqtda olib borish orqali iqtisodiyotning davriy o‘sishini chegaralashdan iborat.

• Iqtisodiyotda to‘liq bandlik va ortiqcha talab natijasida inflatsiya kelib chiqishi mumkin bo‘lgan vaziyatlarda cheklovchi fiskal siyosat - fiskal restriksiya olib boriladi.

• Qisqa muddatli davrlarda ushbu tadbirlar talab inflatsiyasini kamaytiradi.

• Uzoq muddatli davrlarda esa yuqori soliqlar iqtisodiyotda stagnatsiyaga olib kelishi mumkin

Oʼzbekiston Respublikаsi Moliya Vаzirligi huzuridаgi Oʼquv mаrkаzi
DISKRET FISKAL SIYOSAT - NODISKRET FISKAL SIYOSAT
To‘liq bandlikni ta’minlagan diskret fiskal siyosat yuritilishi natijasida davlat budjetining tarkibiy taqchilligi (ortiqchaligi), ya’ni to‘liq bandlik sharoitida budjet xarajatlari (daromadlari) va daromadlari (xarajatlari) o‘rtasidagi farq yuzaga keladi.
Diskret fiskal siyosat iqtisodiy tebranishlarni yumshatishda muhim rol o‘ynasada, uning ayrim kamchiliklari mavjud. Bu, avvalam bor, vaqt oraliqlari bilan bog‘liq.
Hukumatning bandlik darajasi, ishlab chiqarish hajmi, inflatsiya sur’atlari va to‘lov balansi holatini o‘zgartirishga yo‘naltirilgan maxsus qarorlarni qabul qilishi natijasida davlat xarajatlari, soliqlar va davlat budjeti qoldig‘ini maqsadli o‘zgartirilishi diskret fiskal siyosat deyiladi.
Nodiskret fiskal siyosat – davlat xarajatlari, soliqlar va davlat budjeti qoldig‘ini avtomatik o‘zgartirishni ko‘zda tutadi.
Nodiskret fiskal siyosat o‘rnatilgan barqarorlashtirgichlarga asoslanadi.
Rivojlangan davlatlarda o‘rnatilgan barqarorlashtirgichlari rolini progressiv soliq tizimi, davlat transfertlari tizimi va foydada ishtirok etish tizimi o‘ynaydi.
Nodiskret fiskal siyosat davriy tebranishlarni yumshatish uchun hukumatning bevosita aralashuvini talab etmaydi
Oʼzbekiston Respublikаsi Moliya Vаzirligi huzuridаgi Oʼquv mаrkаzi