Mavzuning qisqacha tafsiloti. Ish

qo’shimcha haqlar
belgilanadi. Tarif stavkalariga ustamalar shaklidagi haq 
(razryadlar bo’yicha farqlantirilgan) kasbiy mahorat uchun belgilanadi. 
Alohida tarmoqning iqtisodiyotdagi ahamiyatiga qarab amalda ish haqini va 
mansab maoshlarini farqlantirish ishlari amalga oshiriladi. Bunda mamlakat uchun 
muhim ahamiyatga ega bo’lgan etakchi tarmoqlarga 
tajribali, malakali kadrlarni jalb etish, bu tarmoqlarda ishchi 
va xizmatchilar tarkibi barqaror bo’lishini ta’minlaydigan 
sharoitlarni vujudga keltirish maqsadi ko’zlanadi. 
Respublikamizda ham tarif tizimi orqali 
ish haqi tabaqalashtirilib, turli kasblar va ish turlari uchun 
ish haqi to’lashning yagona razryadlari aniqlangan. Narxlar 
o’sishi bilan minimal ish haqi darajasi (1-razryad) hamda 
barcha razryadlar ular o’rtasidagi nisbat saqlangan holda 
oshirib boriladi. Masalan oxirgi o’zgarish, 2008 yilning 1 
aprelidan boshlab Respublikamizda ish haqining minimal darajasi oyiga 20865 
so’m qilib belgilanib, boshqa razryadlarga to’g’ri keladigan ish haqi summasi 
ham shunga mos ravishda oshiriladi. 
Bajarilgan Ishga Qarab Haq To’lash
Biz bu bo’limda muhokama qilib o’tgan ish haqlarni belgilanishi modellari 
ishchiga to’lanadigan ish haqi doim u bajarayotgan har bir soatlik ish uchun, 
aytaylik, $15 ni tashkil etishini tahmin etadi. Ammo, ish haqi to’lash tartiblari 
odatda tarkibiy va maqsadli holatdagidan ham murakkabroqdir. Misol qilib 
aytagian bo’lsak, ko’p ishchilar saotbay to’lanadiganish haqidan ko’ra ko’proq 
yillik ish haqlari oladilar. Shu bilan birgalikda, ishchilar o’z ish haqlarining 
ma’lum qismi sifatida turli ko’rinishdagi ish haqidan tashqari to’lanadigan 
imiyozlarni (tibbiy sug’urtalar, hayotni su’gurta qilish, pullik ta’tillar, pullik 
kasallik ta’tillari va shu kabilar) ham qabul qiladilar. Nihoyat, ba’zi mehnatga 
haq to’lash tartiblari ishchilardan ularni ish faoliyatidagi kutilgan samarani 
olishga yo’naltirilgan. Mehnatga haq to’lashning ohirgi tartibi kengroq aniqlikni 
talab etadi. 
Korxonalar va ishchilar umumiy bir manfaat yo’lida faoliyat ko’rsatadi: 
ularning ikkalasi ham korxonani saqlab qolinishi va rivojlanishini xohlaydi. Bu 
korxonaga foyda keltirsa, ishchilarni uchun esa davomiy ish haqi va bandlik 
bilan ta’minlaydi. Ammo, korxona va ishchilar manfaatlari bit hir ko’rinishda