|
3.3. Германия кластерлари
Германия ўзи учун интенсив инновацион ривожланиш йўлини ва иқтисодий ривожланишнинг кластер моделини танлаган мамлакат ҳисобланади. Ушбу моделда саноат сиёсати нафақат ишлаб чиқаришни ривожлантиришга, балки ўсиб бораётган ижтимоий ва экологик муаммолар натижасида шаклланаётган ва ортиб бораётган ва самарали талабни ҳис этадиган этакчи бозорларни ривожлантиришга қаратилган. Анъанавий рақобатдош Германия бозорлари билан бир қаторда автомобилсозлик, қишлоқ хўжалиги, биотехнология, муҳандислик каби кластерлар янги интегратсион йўналишларни ривожлантириш учун муҳим рағбатлантирувчи омилларни яратади, улар орасида соғлиқни сақлаш тизими, электр энергетика тизими, биоенергия тизими, логистика, нанотехнология + фотоника ёки оптика ва бошқалар мавжуд. Давлат, минтақа ёки ягона ҳудуд иқтисодиёти учун кластерлар ички бозорнинг "ўсиш нуқталари", инновация ва инвестиция сиёсатининг агентлари ролини ўйнайди. Германияда асосан қуруқлик даражасида ишлайдиган 370 дан ортиқ кластер мавжуд. Лекин ҳеч ким аниқ рақам айта олмайди, чунки Германияда кластерлар рўйхатга олинмаган ва уларнинг фаолияти давлат томонидан тартибга солинмаган. Бундан ташқари, қонунчилик соҳасида "кластер" ҳеч қандай тарзда белгиланмаган.
Германия кластерлари рақобатнинг табиати ва рақобатбардош устунлик манбалари билан яхшироқ мослаштирилган. Германияда клатерлар асосан бир хил қиймат занжири таркибига кирадиган ва 100 км дан узоқ бўлмаган корхоналарни ўз ичига олади. Бироқ, жуғрофий жихатдан бир жойга жамланган кластерлар билан бир қаторда, масофа мезон сифатида ҳисобга олинмайдиган "виртуал" кластерлар ҳам мавжуд. Бунга мисол сифатида бутун Бавариядаги барча эр кластерларини келтириш мумкин. Германияда давлат кластерларни бошқариш тузилмасида умуман иштирок этмайди. Германия кластерларда инновацияларнинг ўрни шунчалик каттаки, кластердаги йиғилишлар: "Биз шунчаки инновацияларни эмас, балки инновацион сакрашни хоҳлаймиз!" деган шиорлар остида ўтади. Германия кластерлари ўзида қуйидагиларни жамлайди: - саноат ривожини қўллаб-қувватлайдиган ва технопарклар, бизнес- инкубаторлар, ахборот технологиялари марказлари, саноат зоналари, субпудрат муносабатларини ривожлантириш агентликлари ва бошқаларни ўз ичига олган яхши ривожланган инфратузилмаларни; - ёрдамчи ташкилотлар (савдо ва саноат палаталари, профессионал бирлашмалар, консалтинг агентликлари) компанияларга илмий тадқиқотлар ва ишланмалар, инновацион лойиҳаларни ишлаб чиқиш ва техник хизмат кўрсатиш, интеграл йўналишларни ишлаб чиқиш ва бошқалар соҳасида алоқа ва мувофиқлаштириш хизматларини тақдим этадиган ташкилотларни;
Германиянинг етакчи кластерлари биотехнология, тиббий асбоб- ускуналар, электротехника, Қишлоқ хўжалиги, оптика, аниқ механика, автомобилсозлик ва машинасозлик, кимё ,янги материаллар яратиш, АКТ, қайта тикланадиган энергия манбалари ва логистика каби соҳаларда тўпланган.
Кластер назарияси саноат ва ҳудудий (минтақавий) кластерларни ажратиб турса-да, Германия бундай аниқ тафовутларга амал қилмайди. Кўпинча йирик инновацион-саноат кластерлари нафақат маълум бир саноат ёки янги бозорнинг вазифаларини ҳал қилади, балки ўзларини, ҳудудий ривожланиш агентлари деб таснифляган ҳолда база минтақасининг устувор йўналишлари бўйича ишлайди. Улар учун янги иш ўринларини яратиш тараққиётнинг кўрсаткичларидан биридир. Маҳаллий кластерлар минтақанинг эҳтиёжларига кўпроқ эътибор қаратади ва қишоқ хўжалиги, туризм ёки маҳаллий хом ашё асосида ишлаб чиқаришни ривожлантиради. Кўпгина кластерларда аъзолик расмий ҳисобланади ва қоида тариқасида, аъзолик бадалини тўлашдан ташқари, корхоналар бошқа мажбуриятларга эга эмаслар. Кластер фирмаларнинг бошқарувига, уларнинг шартномавий муносабатлари ва ҳисоботларига аралашмайди. Ҳар доим кластер аъзоси бўлмаган ташкилотлар ёки илмий-тадқиқот муассасалари мавжуд. Бироқ, корхоналар бир нечта кластерларнинг бир қисми бўлиши мумкин. Масалан, CЛААС (қишлоқ хўжалиги техникаси) компанияси автомобил ва машинасозлик кластерида ва шу билан бирга "Биоенержи" кластерида иштирок этади. Яқинда ўтказилган Германия кластерлари иштирокчиларининг қониқиш даражаси бўйича ўтказилган сўровига кўра, уларнинг 90 фоиздан кўпроғи яна кластерда қатнашишга рози бўлишган. Сўралганларнинг 60 фоизидан ортиғи технологик ҳолатини яхшилаган ва 70 фоиздан ортиғи инновациялар, илмий тадқиқотлар ва малака ошириш соҳасида ҳамкорлик тармоғини кенгайтирган. Респондентларнинг ярми ИТИ соҳасидаги лойиҳалар портфелини сезиларли даражада кенгайтирдилар. Сўровда қатнашганларнинг кўпчилиги лойиҳанинг иқтисодий самарасини оширишга олиб келган бошқа шериклар билан ҳамкорликни такомиллаштириш муҳимлигини таъкидладилар.
1.1-жадвал
Do'stlaringiz bilan baham: |
