|
Koklear implantatsiyaga nomzodlar uchun tanlov mezonlari
Eshitish vositalarining yaxshi mutaxassisi eshitish vositalarining potentsial egasi audiogrammga qaraganda ko'proq bemorning turmush tarzi va motivatsiyasiga bog'liqligini biladi. 45 dB nHL yuqori chastotali eshitish qobiliyatini yo'qotish nafaqaxo'r yog'ochchini bezovta qilmasligi mumkin, ammo shovqinli sinfda yosh o'quvchilarining savollarini tushunmaydigan maktab o'qituvchisining karerasini buzishi mumkin. Kerakli nomzodni aniqlashda, to'g'ri CAni tanlash va sozlash ilmiy asosni talab qiladi, muvaffaqiyatli sotish - bu san'at. Bemorning anamnezi va konsultatsiya davomida olingan ma'lumotlar CA muhitining xususiyatlaridan kam bo'lmasligi mumkin.Bundan tashqari, KI egalarining taxminan 90% ikki tomonlama implantatsiyadan ko'ra bir tomonlama ta'sir o'tkazadilar. Nomzodlar uchun tanlov mezonlari kengayganligi va bugungi kunda katta qoldiq eshitish qobiliyatiga ega bemorlar implantatsiyadan o'tayotganligi sababli, ularning ko'pchiligi implantatsiya qilinmagan quloqqa eshitish vositasini - bimodal konfiguratsiya deb atalgan holda kiyishni davom ettirmoqdalar. Har bir bemor ikki tomonlama koxlear implantatsiyani xohlamaydi yoki unga muhtoj emas va ba'zi mualliflar bimodal rejim qo'shimcha eshitish afzalliklarini taklif qilishini ta'kidlaydilar.
Koxlear implant operatsiyasi
Koklear implantatsiya-an'anaviy eshitish asboblari kuchsiz bo'lgan neyrosensor karlik bilan kurashishning bir usuli. Koklear implant qanday ishlaydi? Elektrod salyangozga o'rnatiladi va boshning tashqarisida nutq protsessori mavjud. Tizim tovushlarni elektrga aylantiradi. Birinchidan, mutaxassisning nutqi bevosita bolaning o‘ziga qaratilgan bo‘lishi lozim. Ikkinchidan, so‘zlar va iboralar tabiiy holda, his-tuyg‘u bilan, artikulyatsiyani bo‘rttirmay turib va tabiiy jonli imo-ishora bilan talaffuz qilinishi kerak. Uchinchidan, agar bola o'ziga qaratilgan nutqni tushunmasa, nutqda qisqa-qisqa iboralami qo‘llash hamda ulami har kuni muayyan vaziyatlarda 2-3 marta takrorlab turish lozim. Har bir implantantli bola uchun individual ish dasturi tuzish lozim. Korreksion-reabilitatsion ish o‘z ichiga bir qancha yo'nalishni qamrab oladi, bola bilan olib boriladigan mashg‘ulotlar strukturasi va maqsadi shunga qarab belgilanadi:
1. Ta’limiy maqsad: bolalarda ta’limiy dastur hajmidagi nazariy bilim va amaliy kolnikmalar hamda nutqiy muloqot ko‘nikmalarini shakllantirish.
2. Tarbiyaviy maqsad: bolalami milliy istiqlol ruhida tarbiyalash, ulaming shaxsiy va axloqiy sifatlarini shakllantirish, ijtimoiy hayotda o‘z o‘mini topa olishlariga imkon beruvchi ko‘nikma va malakalar bilan qurollantirish.
3. Rivojlantimvchi maqsad: koxlear implantli bolalarda nutqiy va ijodiy faollikni, mustaqillik va erkoxlear implantlilikni shakllantirish.
4. Korreksion maqsad: koxlear implantli bolaning birlamchi nuqsoni natijasida yuzaga keluvchi ikkilamchi nuqsonni hisobga olib, tabaqalangan holda yondashgan holda ulaming sifatli korreksion ta’lim olishlarini ta’minlash.
Biroq shuni ham yodda tutish lozimki, har bir bola uchun ushbu muammo individual ravishda hal etilishi kerak, shuning uchun har bitta bolaga individual dastur tuzish lozim. Korreksion-reabilitatsion ish o‘z ichiga bir qancha yo‘nalishni qamrab oladi, bola bilan olib boriladigan mashg‘ulotlar strukturasi shunga qarab belgilanadi.
Eshitish qobiliyatining buzilishi ham bola nutqining me’yorda rivojlanishiga, uning ijtimoiy hayotga uyg‘unlashuviga salbiy ta’sir kokrsatadi. Eshitish kamchiligini erta aniqlash va tashxis qilish, uni qayta tiklash, bunday bolalarga pedagogik yordam ko'rsatish logopedni, surdopedagog va ota-onalaming vazifasiga qiradi. Ushbu
defektologlarning olib borayotgan reabilitatsiya natijasida bolalar ham, xuddi sog‘lom tengdoshlari kabi, ijtimoiy shaxs bo‘lib yetishishlari uchun barcha imkoniyatlarga ega ekanlildari hamda ulardagi mavjud kuchli imkoniyatlami ishga solish nutqni rivojlantirish asosida amalga oshirilishi lozimligi isbotlandi.
Bolalaming nutqni egallab borishlari sari ularda ijtimoiy (hayotiy) malakalaming shakllanishiga oid imkoniyatlar kengayib boraveradi. Aniqrog‘i, faoliyat asosida rivojlantirihivchi nutq ijtimoiy me yorlami egallashning zaruriy shartidir. Ushbu jarayonning jadallashuviga xizmat qiluvchi omillardan biri bolalar nutqini ilk, maktabgacha yoshda boigan davrda shakllantirish sanaladi. Koxlear implantantli
bolalar ta’lim-tarbiyasi jarayonini takomillashtirish orqali ulaming ijtimoiy moslashuvlari darajasini ko‘tarishning yoi va vositalari asoslab berildi. Maxsus ta’lim sohasida koxlear implantantli bolalar ta’lim-tarbiyasi jarayonida nutqini rivojlantirish masalalari ilmiy-nazariy jihatdan chuqur o‘rganilmaganligi bois ilmiy jihatdan asoslangan erta abilitatsiya va korreksion-rivojlantiruvchi pedagogik
tizimni yaratishni dolzarb masala hisoblanadi. Eshitishida muammosi boigan bola reabilitatsiya jarayoniga qancha erta jalb qilinsa, uning ijtimoiy moslashuvi shuncha tez kechadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
