Mavzu. Zamonaviy jahon iqtisodiy munosabatlari tizimida mamlakat iqtisodiyotining

Raqobatbardoshlikni shakllantirish va rivojlantirishning M. Porter 
modeli (milliy romb). 
Milliy iqtisodiyotning raqobatdoshliligi – halol raqobat 
sharoitida jahon bozori talablarini qondiruvchi, iqtisodiy o‘sish va turmush sifatini 
oshirishni ta'minlaydigan tovarlarni ishlab chiqarish va xizmatlar ko‘rsatish hamda 
o‘rta va uzoq muddatga iqtisodiy o‘sishning yuqori sur'atlarini ta'minlab turish 
qobiliyatidir. Milliy iqtisodiyotning raqobatdoshligi masalasi doimo iqtisodchi 
olimlarning diqqat markazida bo‘lib kelgan. Ushbu masaladagi zamonaviy 
nazariyalarning ko‘piga asos bo‘lgan fikrlar M.Porterning izlanishlarida yoritilgan. 
M. Porter mamlakat iqtisodiyotining raqobatdoshligi uning resurslar bilan yaxshi 
taminlangangagina bog‘liq emasligini, raqobat ustunligini shakllantirish, ta'minlab 
turish mumkinligini ko‘rsatib berdi va unga mamlakat firmalarining 
raqobatdoshligini ta'minlash orqali erishiladi, degan fikrni ilgari surdi. 
Raqobatdoshlikni shakllantirish va rivojlantirishning M.Porter konsepsiyasiga 
ko‘ra, mamlakatning raqobat jihatdan ustunliklari “milliy romb”ni tashkil etuvchi 
to‘rtta unsurdan iborat. Quyida “milliy romb” ni tashkil etuvchi unsurlarga 
qisqacha to‘xtalib o‘tamiz. .

---

M.Porter konsepsiyasiga ko‘ra, mamlakatning raqobat jihatdan ustunliklari 
“milliy romb”ni tashkil etuvchi to‘rtta unsurdan iborat. 
Ular quyidagilar: 
1. Omillar bilan ta'minlanganlik 
2. Talab parametrlari
3. O‘zaro bog‘liq va bir-birini to‘ldiruvchi tarmoqlar 
4. Firmalar strategiyasi tarkibi va raqobatchilik muxiti
Mamlakatning raqobat jihatdan ustunliklari “milliy romb”ni tashkil etuvchi to‘rtta 
unsurlarni aloxida ko‘rib o‘tamiz. 
1
. 
Omillar bilan ta'minlanganlik. 
Ishlab chiqarish omillari nazariyasi bo‘yicha 
tovar aylanishining oqimi ishlab chiqarishning mehnat, yer, tabiiy resurslar, 
sarmoya, infratuzilma kabi omillarini belgilab beradi. Mamlakatda ishlab chiqarish 
omillarining mavjudligi milliy iqtisodiyotni rivojlantirish uchun hal qiluvchi rol 
o‘ynamaydi. Ishlab chiqarish omillarini shakllantirish va yangilashning tezligi va 
samaradorligi hamda iqtisodiyotning ma'lum tarmoqlarida qo‘llash muhimdir. 
ijtimoiy ishlab chiqarish jarayonida kishilar bilan tabiat o‘rtasidagi bog‘lanishni 
amalga oshiruvchi shaxsiy va texnik-buyumlashgan elementlar tizimidan iborat. 
Mehnat, material, bilim, pul, infratuzilma resurslari bilan ta'minlanish 
mamlakatning raqobatdoshligiga ijobiy ta'sir ko‘rsatadi. Bu resurslarning ba'zilari 
oldindan mavjud bo‘lsa, ayrimlari yaratiladi va rivojlantiriladi.