Mavzu: YoShlar ijtimoiy faoligining psixologik xususiyatlari

11mashq: “Ortiqcha so„zni olib tashlash”. 
Istalgan uchta so‗z olinadi, masalan, ―it‖ ―pomidor‖, ―quyosh‖. Qandaydir ma‘noda bir–biriga 
o‗xshash bo‗lgan so‗zlar qidirilib, mazkur ma‘no bo‗yicha ―ortiqcha‖ hisoblangan so‗z olib 
tashlanadi. Kimda – kim qanchalik ko‗p ortiqcha so‗zlarni topsa, o‗sha g‗olib bo‗ladi. Shu bilan 
birga original, o‗ziga hos belgilar bo‗yicha klassifikatsiya qilish so‗raladi. Masalan, yuqoridagi 
so‗zlarda ―it‖ ortiqcha so‗z. Chunki ―pomidor‖ va ―quyosh‖ dumaloq. 
12 mashq: “Fikrni o„zga so„zlar bilan ifodalash” 
Murakkab bo‗lmagan jumla olinadi, masalan,‖bu yilgi yoz juda issiq bo‗ladi‖ Shu fikrni 
bir qancha variantda o‗zga so‗zlar bilan ifodalash talab qalinadi. Shu bilan birga mazkur so‗zlar 
o‗zga gaplarda qatnashmasligi kerak. Gapning ma‘nosi o‗zgarib ketmasligini kuzatib turish kerak. 
Kimda-kim shunga o‗xshash boshqa variantlardan ko‗proq aytsa, o‗sha g‗olib sanaladi. 
Yuqorida keltirilgan mashqlar bolalarning ijodiy tafakkurini o‗stirish bilan, ularda nutqni 
rivojlantiradi.
Hozirgi zamon kishilarining o‘rtacha umr ko‘rishi XX asr boshlaridagiga nisbatan qariyb bir yarim 
- yakki marta uzayganligi, etuklik davridagi erkak va ayollarning jismoniy baquvvatligi, 
maonaviyati va ruhiyati tetikligi ijtimoiy faollikni susaytirish haqida so‘z bo‘lishi mumkin 
emasligini ko‘rsatmoqda. Demak, ularning ishchanligi, aqliy qobiliyati, kasbiy mahorati, turmush 
tajribasi, ongining yuksakligi, mahnaviyatining boyligi, ruhiyatining sofligi yangi zafar: mehnat 
quvonchlari sari dadil qadam tashlashga to‘la kafolat beradi 
Shaxs va uning yo‟nalishi 
O‟z-o‟zini baxolash saviyasining miqdoriy ifodasini topish. 
K e r a k l i j i x o z :
Shaxsning ayrim fazilatlarini xarakterlovchi so‘zlar: Saranjomlik, 
beg‘amlik, sermuloxazalik, tajanglik, zexnli bo‘lish, g‘ururli bo‘lish, qo‘rslik, xushchaqchaqlik, 
g‘amxo‘rlik, xasadgo‘lik, uyatchanlik, samimiylik, izlanuvchanlik, injiqlik, ishonuvchanlik, 
sustkashlik, xayolparastlik, vaximachi bo‘lish, qasoskorlik, matonatlilik, nafislik, bemalollik, 
asabiylik, jur‘atsizlik, o‘zini tuta bilmaslik, jozibadorlik, jizzakilik, extiyotkorlik, iltifotli bo‘lish, 
pedantlik, xarakatchanlik, gumonsirashlik, printsipiallilik, shoironalik, ko‘rolmaslik, ochiq 

---

39 
chexralik, shilqimlik, be‘manilik, dadillik, vazminlik, nomuslilik, chidamlilik, qo‘rqoqlik, 
qiziquvchanlik, sabotlilik, ko‘ngilchanlik, beparvolik, tashabbuskorlik.