Mavzu: Yo’l belgilarining o’rnatilishi Reja: Yo’l belgilarining guruhlari

Qabul qilingan axborotni haydovchi tomonidan tahlil qilinishi
Haydovchi kerakli axborotlarning asosiy qismini bevosita yo’lni va undagi ob’ektlarni ko’rish, eshitish va sezish a’zolari yordamida qabul qilib oladi.
Haydovchining qabul qilingan axborotlarni qayta ishlashi, tahlil qilishi va xulosaga kelishi fikrlash asosida bo’ladi. Fikrlash aynan ko’rinmaydigan narsalarni anglashga imkon beradi, o’z xatti – harakati va boshqa odamlarning xatti – harakati natijasida vujudga keladigan hodisalarni oldindan ko’ra bilishni ta’minlaydi. Haydovchi fikrlashining xususiyati shundaki, yo’l vaziyatini baholash, tahlil qilish va xulosaga kelish vaqti juda cheklangan, bir qarorga kelib unga amal qilish juda tez bo’lishi kerak.
Tez o’zgarib turadigan yo’l vaziyati haydovchini tovushli, ko’rinishli va boshqa xil ta’sir etuvchi katta miqdordagi axborotni qabul qilishga majbur qiladi. SHuning uchun uning qabul qilinishi to’la, tez va aniq bo’lishi kerak. Qabul qilish sifati haydovchining bilimiga, tajribasiga bog’liq bo’ladi va diqqatning alohida xususiyatlari bilan ifodalanishi mumkin.
Tez – tez o’zgarib turadigan, har xil yo’l vaziyatida avtomobilь boshqarishda haydovchi biror holatni noto’g’ri qabul qilishi mumkin. Masalan, burilish yoki quvib o’tishda haydovchiga yo’l asl holatidan tor ko’rinishi, agar avtomobilь chiroqlari noto’g’ri sozlangan bo’lsa, u o’nqir – cho’nqir joylardan harakatlanayotgandek illyuziya berishi mumkin. CHarchaganda, spirtli ichimlik iste’mol qilganda, ishonchsizlik, qo’rquv kabi salbiy hissiyotlarga berilganda illyuziyaga moyillik kuchayadi va haydovchi noto’g’ri qaror qabul qilib, yo’l – transport hodisasini keltirib chiqarishi mumkin. SHuning uchun transport vositasi haydovchisi avtotransportni boshqarishda harakat xavfsizligiga alohida e’tibor berishi shart.
Harakat xavfsizligini ta’minlashda muhim omil bo’ladigan vaziyatning rivojlanishini sezish
Haydovchi murakkab yo’l sharoitlarida xavfni his qilgan holda tezlikni me’yoridan oshirmasligi, yo’l harakati qoidalariga qat’iy rioya qilishi, harakat xavfsizligini ta’minlashda muhim omil bo’ladigan vaziyatni va uning rivojlanishini sezishi shart.
Haydovchi kuzatadigan yo’l vaziyati uzluksiz o’zgarib boradi. SHuning uchun haydovchi muntazam yangi xulosaga kelishiga to’g’ri keladi. Yo’l vaziyatini baholash uchun haydovchi uning elementlarini, ularning o’zaro qanday joylashganini qabul qilishi, undan keyin esida qolgan xuddi shunday holatlarni taqqoslashi kerak. SHunday taqqoslash vaziyat xususiyatlarini anglab, bir xulosaga kelishiga imkon beradi.
Yo’l vaziyati rivojlanishini baholashda haydovchi xayolan bu vaziyat elementlarini harakatlantirib, o’zi amal qilishi mumkin bo’lgan tadbirlarni tahlil qiladi va yo’l-transport holatlarini hisobga olgan holda, amal qilishi mumkin bo’lgan maqsadga muvofiq fikrni ishlab chiqadi. Masalan, "Quvib o’tishni boshlagan haydovchidan ilgarilab ketish uchun, men avtomobilimning harakat tezligini oshira olmayman. SHu sababli quvib o’tish fikrim dan vaqtincha qaytaman".
Haydovchining yo’l vaziyati o’zgarishini, uning rivojlanishini oldindan ko’ra bilishi va shu maqsadga yo’naltirilgan amallarni bajarishi xavfli holatlarning oldini olishga imkon beradi.