Mavzu: Yer sayyorasining eng ko‘p chaqmoqlar kuzatiladigan hududlari Maqsad


Mavzu: Xaritani kim o’ylab topgan?



Download 0,6 Mb.
bet27/39
Sana25.06.2022
Hajmi0,6 Mb.
#702930
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   39
Bog'liq
2018 to\'garak

Mavzu: Xaritani kim o’ylab topgan?




Maqsad: o’quvchilarga mavzulardan tashqari yangi va qiziqarli ma’lumorlar berish
Shahringizdagi barcha kuchalar va binolarni so’z bilan ta’riflab beringchi, deb qolishsa odam birdaniga qiyin ahvolga tushib qolgan bo`lardi, shunday emasmi? Ularni so`z bilan tasvirlashdan ko`ra, qog’ozga chizib ko`rsatish ming bora oson. Xaritalarning paydo bo`lishiga sabab ham shu bo`lishi mumkin.

Eng birinchi xarita ana o’sha maqsadlardan kelib chiqqan bo`lib, u loy parchasidan yasalgan tekis yuzaga chizilgan, so’ng esa olovda pishirilgan edi. Misr mamlakatida shu taxlit tayyorlangan bu ilk xaritaning paydo bo`lganiga ham oz emas, ko`p emas, chamasi 4000 yillar bo`lib qolgan. Qadimgi zamonlarda dehqonlar o’zlarining ekin maydonlarini, podshohlar o`zlari hukmronlik qilgan mamlakat hududlarini ana shunday tasvirlaganlar. Albatta, o`sha paytda ham xarita chizish oson ish bo`lmay, turli xil muammolar chiqib turardi. Masalan, o`zingdan yuzlarcha, minglarcha chaqirim joydagi yerlarni, o`rmonu ko`llarning ko`rinishini xaritada qanday aks ettirish kerak? Axir Yer deganlari cheksiz-chegarasiz keng bo’lsa, uzoq-uzoqlardagi maydonlarni o`lchash, xaritaga tushirish oson ish emas-da. Xarita yaratuvchilarga bu borada yordamga kelgan ilk ko`makchilar — munajjimlar, ha-ha, aynan munajjimlar edi. Sababi, ular aynan Yerni o`lchash, shaklini tasvirlash ishlari bilan ham shug`ullanganlar. Miloddan ilgari 276 yilda Yunonistonda Eratosfen Yer sayyorasining diametrini aniqlashga muvaffaq bo`ldi. U aniqlagan o`lchovlar haqiqatga yaqin edi. Olim Yer sayyorasi sarhadlarini janub va shimol tomonlarga qarab ulchash usullarini o’ylab topdi.


Taxminan unga zamondosh bo`lgan Gipparx dunyo xaritasini parallel va meridian chiziqlari bilan ajratib chiqish, teng bo’laklarga bo`lish taklifi bilan chiqdi. Ushbu yo`nalishlardagi chiziqlarni taxminiy tarzda chizib chiqish uchun ham samo va undagi yulduzlar harakatini o`rganish lozim edi. Eramizning ikkinchi asrida yashagan Ptolemey xuddi shu g’oyadan foydalanib, xaritalarni chizishda parallel va meridian chiziqlarni chizib chiqqan. Uning geografiyaga oid asarlarida ana usha hisob-kitoblar asoslab berilgan ma’lumotlar uchraydi. Kolumb va uning zamondoshlari ham turli xil xarita va chizmalardan foydalangan bo`lishlari shubhasiz, albatta.
Avraam Ortelius Antverpen shahrida ilk xarita to`plamini nashr ettiradi.

Download 0,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   39




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish