Mavzu. Xalqaro va transmilliy kompaniyalar, ularni boshqarish

2015 
2016 
2017 
Rivojlangan 
mamlakatlar 
83 
65,5 
81 
63 
67 
69 
56 
Rivojlanayotgan 
mamlakatlar 
16,5 
33 
19 
33,5 
29 
26 
37 
O’tish 
iqtisodiyotili 
mamlakatlar 
0,5 
1,5 
0,5 
3,5 
4 
5 
7 
Manba: World Investment Report 2017: Transnational Corporations.and the 
Infrastructure Challenge.TNCs in infrastructure industries //New York and Geneva: 
United Nations, 2017. 
 
Korporatsiyalar foydasining kamayishi va aktsiyalar narhlarining keskin pasayish holati xalqaro 
qo’shilish va qo’shib olishlar jarayoniga (M&As) ham ta’sir ko’rsatdi, bu esa TXIlarning 
rivojlangan, shuningdek tobora ko’proq rivojlanayotgan mamlakatlarga kirib borishining asosiy 
usullaridan biridir. 
To’g’ridan-to’g’ri sarmoyalar nisbatan uzoq muddatli va ularning asosiy maqsadi - ishlab 
chiqarish xizmatlarini moliyalashtirish va kengaytirish hisoblanadi, shu sababli ular bosh 
kompaniya tomonidan sinchiklab o’rganiladi. Boshqa tomondan, kompaniya ichida qayta 
sarmoyalangan daromad va kreditlar oqimlari TMKning qisqa muddatli likvidlik yoki qulay 
soliqqa tortishga asoslangan qiziqishi bilan aniqlanadi. 
2016-2018 yillarda rivojlanayotgan mamlakatlarga TXI kirib kelishi rivojlangan mamlakatlarga 
qaraganda kamroq kamaydi, chunki ularning moliyaviy tizimlari AQSh va Yevropaning 
bank tizimlari bilan unchalik kuchli bog’lanmagan edi. Bundan tashqari TXI oqimlari, 
kapitalning portfel sarmoyalar va bank ssudasi singari boshqa harakatlanish shakllariga nisbatan 

---

egiluvchanroq bo’ldi, chunki TXI uzoq muddatli tavsifga ega. XVF mutaxassislarining fikricha, 
2018-2020 yillarda rivojlanayotgan mamlakatlarga TXI oqimlari qisqarishi davom etadi, lekin 
umuman olganda yuqoriligicha qolishi va taxminan 400 mlrd AQSh dollariga teng sof kirim 
hajmiga ega bo’lishi kutiladi. Rivojlanayotgan mamlakatlarga portfel kapital va kreditlashning 
sof oqimlari aksincha, salbiy ko’rsatkichni namoyon qiladi (3.8-jadval).