Mavzu: xalqaro huquqda aholi tushunchasi, fuqaroli va fuqarolikka EGA bo’lish

Bipatrid -ikki davlat fuqaroligiga ega bo‗lgan shaxs.

Ba‘zi holatlarda ikkidan ortiq davlatlarning fuqarosi bo‗lish ham

mumkin, lekin bu holat kamdan kam uchraydi. Ikki fuqarolik eng ko‗p
uchraydigan holat. Bu holat faqatgina qaysi ikki davlatning qonunchiligida ikki fuqarolikka ruxsat berilgan bo‗lsa, faqat mazkur ikki davlat fuqarolariga tegishlidir. Ammo ikki fuqarolikka ega bo‗lgan jismoniy shaxslarga bir qator qulayliklar mavjud bo‗lgani bilan noqulay holatlar ham, ya‘ni turli kolliziyalar yuzaga keladi. Uning sabablari ikki davlat tomonidan jismoniy shaxs uchun nafaqat huquqlar, balki majburiyatlar ham mavjudligidir. Masalan, harbiy xizmatni ado etish, soliq to‗lovlarini amalga oshirish va hokazo. Shuning uchun ham ko‗pchilik davlatlar bipatrizmga qarshilik bildiradi. 1930-yilgi Fuqarolik bo‗yicha qonunchilikdagi kolliziyalarning ba‘zi masalalari bo‗yicha Gaaga konvensiyasida ikki fuqarolikka qarshilik bildirilib, bir fuqarolikning afzalligi haqida bayon qilingan. Bundan tashqari 1930-yilgi Ikki fuqarolikda harbiy majburiyatlar bo‗yicha Gaaga protokolida ikki yoki undan ortiq fuqarolikka ega bo‗lgan shaxs eng ko‗p istiqomat qiluvchi davlatda harbiy xizmat majburiyatini ado etadi va boshqa fuqaroligi bo‗lgan davlatda harbiy xizmatdan ozod etiladi deb ta‘kidlangan. Turli davlatlar qonunchiligi o‗rtasidagi yuzaga kelgan fuqarolik masalalari bo‗yicha kolliziyalar sababli jismoniy shaxs umuman fuqaroliksiz bo‗lib qolishi ham mumkin.

Apatrid – fuqaroligi bo‗lmagan shaxs.

Masalan, oldingi fuqaroligini yo‗qotgan jismoniy shaxs ba‘zi bir

kolliziyalar yoki boshqa subyektiv sabablarga ko‗ra boshqa davlatning
fuqaroligiga ega bo‗la olmaganida apatrid maqomiga ega bo‗lib qolishi
mumkin. Fuqarosizlik absolut va nisbiy bo‗lishi mumkin.
CHet el fuqarolari