Mavzu. Vanadiy katalizatori ishtirokida oltingugrt ikki oksidini birlamchi va ikilamchi

7.7. KONTAKT APPARATI TURLARI. 
1.O`choq gazini sovutish usuliga qarab: 
a)Ichki issiqlik almashgichlik kontakt apparatlari;
b)Oralik 
issiqlik almashgichlik kontakt apparatlari. Ichki issiqlik 
almashgichlik kontakt apparatlariga Filde quvurlik, ya`ni “quvur ichida quvur
turidagi kontakt apparatlari kiradi. Bular amaliyotda kam qo`llaniladi, chunki 

---

ularni ta`mirlash ishlari murakkab va ularda issiqlik almashish jarayonlarini 
boshqarish qiyin. 
Oraliq issiklik almashgichlik kontakt apparatlarining quyidagi xillari bo`lishi 
mumkin: 
1) Tashqi issiqlik almashgichlik kontakt apparatlari, ya`ni issiqlik 
almashgichlari kontakt apparatining tashqarisida joylashtirilgan. Amaliyotda bu 
xildagi kontakt apparatlari eng ko`p tarqalgandir, chunki bularda issiqlik almashish 
jarayoni ni boshqarish oson, hamda kontakt apparatining umumiy balandligi 
qisqaradi; bu esa uni boshqarishni osonlashtiradi, hamda ularni alohida - alohida 
ta`mirlashga sharoit yaratadi. 2) Issiqlik almashgichliklarni kontakt apparati ichiga, 
ya`ni qatlamlari orasiga joylashtirish. Bu erda issiqlik almashgich o`rniga sovutish 
uchun; a) isitilmagan o`choq gazining o`zini qo`llash; 
b) quritilgan isitilmagan xavoni ishlatish
v) quritilmagan isitilgmagan xavoni ishlatish. 
2.Kontakt apparati ichidagi katalizatorning xolatiga qarab: 
a) Filtrlovchi qatlamli kontakt apparatlari. 
b) “Kaynar qatlamli kontakt apparatlar. Filtrlovchi qatlamli apparatlarda 
o`choq gazi tepadan pastga qarab yo`naltirilib, xar bir qatlamdan so`ng issiqlik 
almashgichiga kiritilib, u erda sovutilib, yana keyingi qatlamga yuboriladi va 
xokazolar. 
“Qaynar qatlam”li kontakt apparatlarida esa o`choq gazi pastdan tepaga qarab
beriladi,chunki buni “qaynar qatlam”ning gidrodinamikasi talabqiladi. «Qaynar 
qatlam»li kontakt apparatlarida o`choq gazi turbulent rejimda bulganligi 
uchun,SO
2
nisbatan katta tezlik bilan oksidlanadi va bu vaqtda nisbatan kup 
issiqlik chiqadi. Bu esa o`choq gazi xaroratini juda yuqoriga kutarilishiga olib 
keladi. Bu juda xavfli, chunki katalizator erib ketishi mumkin. Shuning uchun 1-
nchi qatlamga kirayotgan o`choq gazi 440
o
S da emas, 370
o
S lar atrofida beriladi. 
Undan tashqari ajralib chiqayotgan reaktsion issiqlikdan unumli foydalanish uchun 
qatlam ichiga ilonsimon issiqlik almashgichlar joylashtiriladi. U erga kimyoviy 
tozalangan suyuq suv berilib, o`ta qizigan bug`ga aylantiriladi. Kontakt 
apparatining yuqori qismi kengroq qilib ishlanadi. U erda o`choq gazining chizikli 
tezligi to`satdan pasayib,qumsimon mayda katalizator o`choq gazidan nisbatan 
yaxshiroq ajralib olinadi. Xuddi shu maqsadlar uchun kontakt apparatining 
tepasiga joylashtirilgan to`siq ham qiladi. Amaliyotda xozirgi vaqtda asosan 
filtrlovchi qatlamli kontakt apparatlar ishlatiladi. Ularning birlamchi quvvati yiliga 

---

500 000 t. sulfat kislota ishlab chiqarishni ta`minlaydi. “Qaynar qatlam”lilari esa 
xozirgi paytda tekshirishdan utkazilmoqda, sababi tez maydalanmaydigan 
katalizatorning topilmaganligidadir.