Mavzu. Vanadiy katalizatori ishtirokida oltingugrt ikki oksidini birlamchi va ikilamchi

---

7-MAVZU. VANADIY KATALIZATORI ISHTIROKIDA 
OLTINGUGRT IKKI OKSIDINI BIRLAMCHI VA IKILAMCHI 
OKSIDLASH 
7-mavzuni yoritish rejasi: 
7.1.Oltingugurt 2 oksidini oltingugurt 3 oksidiga vanadiy katalizatori 
ishtirokida oksidlash mexanizmi. 
7.2.Katalizatorning zaharlanishi. 
7.3.Vanadiy katalizatori ishtirokida oltingugurt 2 oksidini oltingugurt 3 
oksidiga oksidlash jarayonining sharoitlari. 
7.4.Oksidlash tezligini temperaturaga bog`liqligi diagrammasi haqida. 
7.5.Oltingugurt 3 oksidi chiqishining temperaturaga bog`liqligi diagrammasi 
haqida. 
7.6.Oltingugurt 2 oksidini oltingugurt 3 oksidiga ikkilamchi oksidlash. 
7.7.Kontakt apparati turlari. 
 
7.1. OLTINGUGURT IKKI OKSIDINI OLTNGUGURT UCh OKSIDIGA 
VANADIY KATALIZATORI IShTIROKIDA OKSIDLASh MEXANIZMI
. 
Bu mexanizm oraliq mahsulot hosil bo`lish nazariyasi asosida tushuntiriladi. 
Bu nazariyaga muvofiq A + V = S reaktsiyasi ketsa va buning ketishi uchun 
aktivlanish energiyasi reaktsiyasi e zarur bo`lsa, bu reaktsiya katalizator ishtirokida 
shu vaqtda tezroq ketadiki, agarda bu reaktsiya oraliq mahsulot hosil qilish 
bosqichlari bilan ketib va umumiy zaruriy aktivlanish energiyasi e
3
katalizator 
qo`llanmagandagi aktivlanish energiyasi e dan kichik bo`lsa. 
A+V=S+e (14.1.) 
A+K=AK+e
1
(14.2.) 
AK+V=S+K+e
2
(14.3.) 
A+V=S+e
3
(14.4.)
Bu nazariyani vanadiy katalizatorlarida ko`rsak, quyidagicha ketadi: 

---

SO
2 
+ V
2
O
5 
= SO
3 
+ V
2
O
4 
(14.5.) 
V
2
O
4 
+ 0.5O
2
= V
2
O
5
(14.6.) 
SO
2 
+ 0.5O
2 
= SO
3
(14.7.) 
Bu erda oraliq mahsulot V
2
O
4
oksididir.
Amaliyotda BAV katalizatorlarini ishlatish uchun uni kontakt apparatiga 
solib, 2-3 kun mobaynida katalizator orqali, tarkibida avval 0,5% SO
2
gazi bulgan 
o`choq gazi bir soat mobaynida, keyingi soatda 1% SO
2 
keyingi soatlarda 1,5; 2% 
SO
2
va hokazo % SO
2 
gazi bo`lgan o`choq gazi utkaziladi. Toki o`choq gazi 
tarkibidagi SO
2
ning miqdori 7 yoki 9-10% bo`lmaguncha. Bunday SO
2
ni sekin 
asta katalizator orqali o`tkazish katalizator tarkibida V
2
O
5
* K
2
S
2
O
7 
kabi aktiv 
kompleks hosil qilish uchun kerak ekan. Bu kompleks 400-450
0
C atrofida vanadiy 
katalizatori ustida suyuq qotishma hosil qilib, unda esa SO
2 
va O
2
larning yutilishi 
yaxshi bo`ladi. Bu esa reaktsiyaning ketishini tezlashtiradi. SVS, SVD va boshqa 
shunga uxshash katalizatorlar o`choq gaziga to`yintirilmay, ko`p vaqtni olmay, 
yuqorida ko`rsatilgan V
2
O
5
*K
2
S
2
O
7
ni tayyor holda katalizatorlar tarkibiga 
kiritiladi. Shular oxirgi paytda ko`p qo`llanilmoqda.