Mavzu. Vanadiy katalizatori ishtirokida oltingugrt ikki oksidini birlamchi va ikilamchi

7.6. OLTINGUGURT IKKI OKSIDINI OLTINGUGURTT UCh 
OKSIDIGA IKKILAMChI OKSIDLASh. 
 
Bu usul amaliyotida SO
2
ni SO
3
ga oksidlashda qo`llanishi mumkin. Bunga 
sabab shuki, SO
2
ni SO
3
ga oksidlash jarayoni o`ta qaytar bo`lganligi uchun bir 
bosqichli oksidlash jarayonida xech qachon oxirigacha to`liq oksidlanish jarayoni 

---

bormaydi. 1 bosqichli oksidlanish jarayonida X = 0,95 - 0,97 dan oshmaydi. Bunga 
sabab shuki, gaz aralashmasida (SO
2 
+ SO
3 
+ O
2 
+ N
2
) da SO
3
ning xajmiy miqdori 
S
O
2
ga nisbatan qaraganda ko`p bo`lganligi uchun, Le-Shatel`e printsipiga 
muvofiq SO
3
ning bir qismi teskarisiga parchalanib ketadi. Bunday xolatni oldini 
olish uchun amaliyotda ikkilamchi oksidlanish jarayoni qo`llaniladi. Bunga 
muvofiq uchinchi qatlamdan chiqqan o`choq gazi tarkibidagi SO
3
ning amaliy 
oksidlanish darajasi 0,91-0,93 ga teng bo`lib, tashqi issiqlik almashgichda 
200
o
Sgacha sovutilib, 1chi monogidrat absorberiga yuboriladi (14.3.-rasm). 
Bu absorber 5 ni yuqorisidan 98,3% sulfat kislota eritmasi berilib turiladi. 
Natijada o`choq gazi tarkibidagi SO
3
ning deyarli hamma qismi yutilib, ya`ni 
absorbtsiyalanib, absorberning pastki qismidan 98,8% li sulfat kislota eritmasi 
sifatida chiqib ketadi. Absorberning tepa qismidan esa tarkibida oksidlanmay 
qolgan SO
2
, absorbtsiyalanmay qolgan SO
3
ni juda kam qismi,O
2
va N
2
90
o
C 
atrofida kontakt bo`limining tashqi issiqlik almashgichlariga yuborilib, u erda 
440
o
S largacha isitilib, 4-n.chi qatlamga kiritiladi. 4-n.chi qatlamda oksidlanmay 
qolgan SO
2 
1-chi qatlamdagi kabi juda katta tezlik bilan oksidlanadi. Bunga sabab, 
4-n.chi qatlamga kirib kelayotgan o`choq gazi tarkibida O
2 
va SO
2
ning ulushli 
bosimlarining oshishi, hamda ular nisbatining oshishi sababdir. Bunga sabab 
shuki,1-nchi monogidrat absorberida 1-,2-,3-qatlamlarda hosil bulgan SO
3
ning 
deyarli hammasini sulfat kislotasi orqali absorbtsiyalanib, o`choq gazi tarkibidan 
chiqazib tashlashidadir. Natijada amaliy oksidlanish darajasi unga kirib kelayotgan 
SO
2
ga nisbatan 0,96 - 0,98 largacha borishi mumkin. Keyinchalik o`choq gazi 5-
chi qatlamiga o`tib, bu erda umumiy amaliy oksidlanish darajasi 0,998% - 
0.999gacha etishi mumkin. Keyinchalik 5 n.chi qatlamda chiqayotgan o`choq gazi 
tashqi issiqlik almashgich (7) da 200
o
C largacha sovutilib, 2-nchi monogidrat 
absorberi (8) ga yuboriladi. Bu erda o`choq gazi 98,3%l i sulfat kislotasi bilan 
yuvilib, SO
3 
gazini yutadi va u 98,8% li sulfat kislota holida tashqariga chiqazib 
tashlanadi. Miqdori ruxsat etilgan kontsentratsiyada past darajada bo`lgan SO
2
, 
SO
3
,O
2
, va N
2 
lar balandligi 100-200 m keladigan mo`ri orqali atmosfera havosiga 
tashlab yuboriladi. Xozirgi vaqtda va kelajakdagi sulfat kislota qurilmalarida SO
2 
ni SO
3
ga 2 lamchi, 3 lamchi oksidlash usullari keng qo`llaaniladi.