Мавзу: Валюта курси


Халкаро кредитларни суеурталаш



Download 0,97 Mb.
bet30/54
Sana21.02.2022
Hajmi0,97 Mb.
#23001
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   54
Bog'liq
“Халкаро валюта кредит муносабатлари

Халкаро кредитларни суеурталаш.
Халкаро кредитлар буйича карздорлик муаммоси жахон кредит тизимига катта зарар етказгани учун бу кредитларни суеурталашга ахамият берила бошлади. Халкаро кредитларни суеурталаш-бу мулкий суеуртанинг бир куриниши булиб, у кредит рискини камайтирилиши ёки умуман йукотилишига каратилган. Бу суеурта XIXаср охири XIX аср бошларида вужудга келди? Биринчи жахон урушидан сунг махсус суеурта компаниялари тузилди. 1929-33 йиллардаги иктисодий таназзул хусусий суеуртанинг самарасизлигини курсатди. Экспортни раебатлантириш зарурлиги ва иктисодий-сиёсий нобаркарорлик шароитида риск даражасини ортиши халкаро кредитлар асосан урта ва узок муддатли экспорт кредитларини давлат томонидан суеурталашни ривожлантирди. Бундай суеуртанинг асосий маъноси шундан иборатки, суеурта ташкилоти хак эвазига экпортёрлар,экспортни кредитловчиларни тижорат, сиёсий ва форс-мажор рисклардан суеурталайди. Тижорат риски карздорнинг туловга нокобиллиги билан богликдир. Халкаро кредитларни суеурталаш уз ичига валюта рискларини суеурталаш, товар бахосини ишлаб чикариш даврида ортишига карши суеуртани хам олади. Сиёсий рисклар давлат фаолияти натижасида юзага келади (конфискация, миллийлаштириш). Суеурталанаётган объектлар, шунингдек, терроризм, кузеалон, намойишлар, фукаро уришларидан хам суеурталанадилар.Форс-мажор риск табий офатлар билан боглик рисклардир. Халкаро кредит субъектлари асосан бирбиридан узок масофада жойлашган мамлакатлар булгани учун, кредитор банкларни кредитларини ички бозордаги холатидагига нисбатан ёмонрок ахволга солиб куяди,чунки бу банклар карздорнинг молиявий ахволидан чегараланган микдорда хабардор буладилар. Бу суеурта объекти булиб чет эл капитали ёрдамида олиб борилаётган курилишлар хам хизмат килади. Суеурталаш суеурталовчи билан суеурталанувчи уртасида келишувни расмийлаштириш оркали амалга оширилади. Бу хужжат суеурта полиси дейилади. Суеурталанувчи суеурта фондига тулайдиган бадаллари-суеурта мукофати дейилади. Бу мукофот фоизи суеурталанаётган объект умумий суммасига ёки кредитнинг туланмайдиган кисмига нисбатан фоизларда белгиланади ва у 0,25% дан 10% гача мидорда булиши мумкинШунингдек, бу фоизга импортёр ёки карздор жойлашган регион, хавф-хатар даражаси кредитни кайтириш муддати ва графиги, товар ёки хизматлар тури хам таъсир килади. Халкаро кредитни кайтирилмаслиги натижасида куриладиган зарар суммаси суеарталовчи тамонидан коплангани учун бу тулов суеурта копламаси дейилади. Экспорт кредити битимининг асосий шарти-тулов муддатидир,чунки суеарталовчи мажбурияти маълум бир муддат келганида ёки кредит буйича карздор томоннинг туловни амалга оширмаганлигининг сабабаларни аниклаш учун ажратилган 60-90 кун муддат тугаганда кучга киради? Халкаро кредитни суеурта суммаси бир суеурталовчи компаниянинг молиявий потенциалидан катта булгани учун халкаро кредитларни суеурталашда биргаликда суеурталаш ва кайта суеурталаш усулларидан кенг фойдаланилади. Биргаликда суеурталашда бир неча суеурта компаниялар тенг шартлар асосида иштирок этадилар,лекин суеурталовчи компания бошкасининг мажбуриятлари учун жавобгар булмайди (масалан, банкротлик холатида). кайта суеурталашда-суеурта компанияси уз мажбуриятларини бир кисмини бошка компанияга утказади. Халкаро кредитларни суеурталаш ва кафолатлашни махсус ташкилотлар (давлат, тулик булмаган нодавлат ва хусусий) амалга оширадилар. Энг рискли кредитларни давлат суеурталаб,хусусий тадбикорларни максимал даражада рискдан озод килинади. Кредитни суеурталаш бозори юкори даражада манопаллашганлиги билан ажралиб туради. Буюк Британияда экспорт кредитларни суеурталаш билан хусусий (Индемните, Ллайд) компаниялари ва 1919 йилда тузилган,экспорт кредитларини суеурталовчи давлат суеурта. Департаменти шуеулланади. Инглиз нусхасига ухшаган холда Норвегияда ГИЕК, Швецияда Экспорт кредитиэмиден,Канадада Экспорт девелопмент корпорейшн суеурта компаниялари тузилган.Францияда халкаро кредитларни суеурталаш билан туликмас давлат КАФАСЕ компанияси ва 2 та хусусий компания шуеулланади. Италияда экспорт кредитларини суеурталаш билан 20 та компания ва давлатнинг ИНА компанияси шуеулланади. АКШда экспорт кредитини суеурталаш билан ЭИБ ва Форин кредит иншуранс асоси эйшн (50 компания бирлашмаси) шуеулланади. Германияда(собик ФРГ) суеурталаш билан 12 та суеурта ташкилоти шуеулланади, улар ичида йириклари Гермес ва Тройэрбейт булиб, улар давлат номидан ва унинг хисобига фаолият юргазадилар. Нидерландия ва Ирландияда халкаро кредитларни суеурталаш билан факат давлат компаниялари туеулланади. Халкаро кредитни суеурталашни амалга оширувчи суеурта компаниялари хужжатлаштириш,суеурта мукофотларини хисоб-китоб килиш,зарар суммасини аниклаш каби ишларни бажарадилар. Улар бу ишларида дунёнинг купчилик экспортёр ва импортлари хакидаги маълумотлар банкига таянадилар. Лекин кафолат бериш хукуки факат давлат комитетлари ва комиссияларига берилган. Масалан, Гермес компаниясига экспортлардан,буюртмалар келади,бу буюртмалар Немис. Марказий банки бошлиеи ташки ишлар, молия,иктисоди вазирларидан иборат. Вазирликлараро комитетга карор кабул килиш учун топширилади. Буюк Британияда молиявий капитал иштирокчиларидан иборат экспорт капитали буйича Маслахат Кенгаши шу олиб бормокда Италияда суеурта шартларини экспорт кредитлари буйича кузатув кумитаси белгилаб беради.Бу ташкилотлар иш тартиби, йуналиши,услуби турлича булишига карамай,уларни умумийлаштирувчи асосий белги-экспортни кредитлаш ва суеурталаш уртасидаги алокани кучайтиришга каратилган фаолиятдир. Суатда,экспортёр ёки импортёрга кредит бериш экспортни суеурталаш полисини талаб килади. Суеурталаш кредит шартлари ва муддатларига таъсир килади,экспортёр учун имтиёзлар берилиши учун асосий сабаб булиб хизматлаш учун асосий сабаб булиб хизмат килади. Суеурта компанияси кафолат берган кредитлар узокрок муддатга ва имтиёзли шартларда берилади,бу эса экспортёрларга ракобат шароитида имтиёзлар беради. Хукумат халкаро кредитларни уз бюджети хисобидан молиялаштиради(суеурталайди). Бунда суеурталанаётган хавар-хатар юзлаб турга булинади. (Буюк Британияда 300 га якин). Ривожланган мамлакатлар ривожланаётган мамлакатларга давлат кафолати бор такдиргина кредит кафолати бор такдирдагина кредит берадилар. Халкаро кредитнинг барча элементларига суеурта турининг вужудга келиши билан кафолатнинг янги турлари пайдо булди.
Улар ичида:
1)Экспорт товарларини ишлаб чикариш даврида кредитларни суеурталаш
2)Янги бозорга килинаётган экспортга кафолат-бунда давлат бозорни урганиш буйича харажатлар, реклама ва хоказоларни уз буйнига олади.
3)Фабрикацион рискларни суеурталаш,яъни оеир жихозларни ишлаб чикариш даврида харидор томонидан битмни бузулиш риски
4)Гаров учун таклиф этилган товарларни кайтарилишини кафолати.Бу холат чет элдаги товар захираларини гарови хисобига банклар кредит беришга рози булмаган холда юз беради.
5) “Своп” битимини куллаган холда экспорт кредитлари буйича Агенство хисобига чет эл харидорини кредитлаш.Юкоридагилардан хулоса килиб айтиш мумкинки,давлат ва хусусий суеурта объектига халкаро кредит,экспортёр-импортёр кредитлари, банкларнинг ташки савдо кредитлари, валюта риски кредит валютасининг кийматини тушиб кетиши киради. Экспорт кредитларини суеурталаш турлари 50 тадан ортик. Экспорт кредитларини давлат хисобига суеурталашда бюджетдан суеурта компанияларининг чегараланган фондлари ажратилади.


Хулоса.
Хулоса килиб айтганда халкаро кредит буйича карздорлик муаммоси 80 йилларда расмий ресурслар окимининг пасайиши ва банк кредитанинг ривожланиши шароитида юзага келди.
Халкаро ссуда бозорида ривожланаётган мамлакатлар фаол иштирок этдилар ва уларнинг бугун карз маблаеларидаги салмоеи 80 йилларда 40%дан ортиб кетди. Шунинг билан бирга карздор мамлакатлар ссуда капитали бозорнинг нобаркарор шартларига кaрам булиб колдилар. 90 йиллардан бошлаб банк кредитикескин камайди, чунки карздор мамлакатлар бир кетин туловга нокобилликларини эълон кила бошладилар ва халкаро кредит хажми 80 нги йиллардагига нисбатан 2 марта кискарди. Шундан сунг халкаро кредитни бериш шартлари купайди. Энди бу кредитлар асосан давлат кафолати булган сохаларга берила бошлади. Ёмон ахволда колган карздор мамлакатларнинг карзларини тулаш муддатлари узайтирилди ёки бу карзларнинг маълум кисмидан кечиб юборилди. Бу уринда кредитор мамлакатларнинг карздорлик муаммосидан кураётган зарарлари уларнинг иктисодий усишига салбий таъсир этаётганини эслатиб утиш жоиз. Шундай булсада ХВФ, Жахон банки ва бошка ташкилотлар мухтсис мамлакатларга бу кредит билан ёрдам беришда давом этмокдалар. Бунга асосий сабаб, агар карздор мамлакатларда бозор иктисодиёти яхши ривожланса, бу биринчи навбатда ривожланган мамлакатларга катта фойда келтиради ва улар бу билан карздорлик муаммосидан курган зарарларини коплайдилар. Бу муаммони олдини олиш максадида суеурта компаниялари тузилган. Натижада, хозир хар бир халкаро кредит бу компаниялар томонидан суеурталанмокда. Хозирда халкаро кредит муаммосини ечиши учун 80 йилларда бошланган изланишлар уз самарасини бермокда ва халкаро ссудалар бозори ривожи учун кулай шароитлар яратилган.

Download 0,97 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   54




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish