Mavzu: Uy va estetik mehnatni muhofaza qiluvchi omillar va shartlarning joylari. Reja

Jarohatlanish va kasb kasalliklarining iqtisodiyoqibatlari hamda xavfsiz ish sharoitining samaradorligi

Baxtsiz hodisalar tufayli yuzaga keluvchi umumiy iqtisodiy zararni hisoblash. Ishlab chiqarishda mehnat muhofazasi tadbirlarining o‘z vaqtida uzluksiz amalga oshirilib borilishi, sog‘lom va xavfsiz mehnat sharoitini yaratishga, ishchilarning ish unumdorligini oshishiga va natijada bir ishchi hisobiga ishlab chiqariladigan mahsulot miqdorini ko‘payishiga olib keladi. Aksincha, ishlab chiqarishda mehnat sharoitiga yetarli e’tibor bermaslik ish unumdorligini pasayib ketishiga, xavfli va zararli omillar ta’sirining kuchayishiga, natijada turli xil jarohatlanishlar vakasb kasalliklarini kelib chiqishiga sabab bo‘ladi.

Albatta, har bir baxtsiz hodisa, u qanday ko‘rinishda bo‘lishidan qat’i nazar, ushbu korxonaga katta iqtisodiy, ijtimoiy va ma’naviy zarar yetkazadi.
Qaysi davlat xavfsiz deb hisoblanadi, degan savol, ya'ni. xavf-xatarlarsiz, har doim ma'lum xavflar mavjud bo'lgan haqiqiy dunyoda, insoniyat ongini azaldan egallab olgan va egallab kelmoqda. Oddiy aniq javob yo'q va bo'lmaydi, chunki xavfsizlikni ta'minlash (shu jumladan mehnat xavfsizligi) murakkab ilmiy-texnik va tashkiliy muammo hisoblanadi.

Buni ko'p asrlik amaliyot isbotlagan mutlaq xavfsizlik, ya'ni barcha xavf-xatarlarni istisno qiladigan holat mavjud emas. Bu shuni anglatadiki, ob'ektlarning deyarli barcha holatlari faqat xavflardan nisbatan himoyalangan va xavfsizlik / xavf to'g'risida suhbatlar mavjud emas miqdoriy o'lchov noto'g'ri va konstruktiv emas.

Muayyan xavfning ma'lum bir ob'ektga ta'siri natijalarini hisobga olgan holda, ushbu ta'sirning ikkita asosiy miqdoriy xususiyatlarini ajratib ko'rsatish oson:

Birinchisi, ta'sirning o'zi.

Ikkinchi xarakteristikasi - ta'sirlangan ob'ektning holatiga etkazilgan zarar (zarar) ko'lami. Bu xususiyat ikkinchisidir, chunki u doimo birinchisi bilan birga mavjud (xavfni baholashda). Shunday qilib xavf hisoblab chiqiladi. Agar xavf kichik bo'lsa, unda siz o'zingizni xavfsiz deb hisoblashingiz mumkin, agar u katta bo'lsa, bu to'g'ridan-to'g'ri xavf! Ammo "kichik", "buyuk" nima?

Tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, odam bitta vaziyatda millionda bo'lgan vaziyatni sezadi xavfli vaziyatlar u mutlaqo aql bovar qilmaydigan, haqiqiy bo'lmaganidek, XAVFSIZ o'lishi mumkin! Masalan, chaqmoqdan bir yil ichida o'lish ehtimoli shunday! Momaqaldiroq ko'pincha yozda keladi, lekin hamma chaqmoqdan emas, balki momaqaldiroqdan qo'rqadi.

Butun dunyodagi parvoz tashkilotchilari bunga intilish ehtimoli shundadir - shunda million halokatda bitta parvoz bo'lmasligi kerak! Butun dunyodagi o't o'chiruvchilar shu ehtimol bilan harakat qilmoqdalar, shuning uchun yiliga millionda bitta ob'ekt yonmaydi!

Boshqa barcha holatlar bizning qarorimizni talab qiladi (agar g'alati bo'lmasa) - bu xavfsiz emasligini bilib, biror narsa qilamizmi yoki yo'qmi. Har bir inson mototsiklni yuqori tezlikda haydash juda xavfli ekanligini biladi (100 ta 1 ta holat achinarli oqibat bilan tugaydi), ammo ular buni ... Shunday qilib, sayohatga chiqayotgan mototsiklchilar bunday xavfni maqbul, maqbul deb bilishadi! Ammo boshlar tananing boshqa qismlariga qaraganda tez-tez urib turishini va juda jiddiy oqibatlarga olib kelishini bilib, bu boshlarga himoya dubulg'alarini kiyishni boshladilar! Shuning uchun, muhim narsa, xavf katta bo'ladimi yoki yo'qmi, balki u qabul qilinadigan - maqbul yoki qabul qilinmaydigan - emas. qabul qilinishi mumkin bo'lmagan xavf! Shu bilan birga, xavfni baholashni amalga oshirayotganda, biz har doim nafaqat noxush hodisa ehtimolini, balki xavf oqibatlarining og'irligini ham hisobga olamiz.

Mehnat jarayonida inson xavfsizligini ta'minlash bu aniq muhandislik sharoitlari va sharoitlariga qarab, albatta, murakkab muhandislik vazifasidir. Shu bilan birga, mehnat sharoitlari xavfsizligini boshqarish uchun texnik asoslar odatiy bo'lib, quyidagilardan iborat:

Xavfli va zararli ishlab chiqarish omillarini aniqlashda (tan olishda), Xatarlarni baholash, shu jumladan ularni tahlil qilish va risklarni boshqarish.

Xavfli va zararli ishlab chiqarish omillarining xilma-xilligi ularning eng xil tasniflanishiga imkon beradi. Bunday tasniflar amalda xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari va ular bilan bog'liq bo'lgan xatarlarni aniqlashda (tanib olishda) keyinchalik tez-tez uchraydigan (yuqori ehtimollik xavfi) va eng katta zarar etkazadigan (yuqori xarajat xavfi) omillardan himoya qilishni tashkil qilish uchun foydalaniladi. Mamlakatimizda xavfli va zararli ishlab chiqarish omillarini aniqlash ish joylarida amalga oshiriladi ish joyini sertifikatlash vositalari ish sharoitlari to'g'risida. Odamlarga ta'sirining tabiati bo'yicha xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari quyidagi guruhlarga bo'lingan: Jismoniy, Kimyoviy, Biologik va Psixofizyologik.

Jismoniy xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari bog'liq: harakatlanuvchi mashinalar va mexanizmlar, ishlab chiqarish uskunalarining harakatlanuvchi qismlari, harakatlanuvchi mahsulotlar (materiallar, blanklar), qulab tushadigan inshootlar, qulab tushayotgan toshlar; ish joyidagi havoning chang va gaz miqdorini ko'paytirish; uskunalar, materiallar sirtining ko'tarilgan yoki pasaygan harorati; ish joyidagi havo harorati ko'tarilgan yoki pasaygan; shovqin, tebranish, ultratovush, infrasonik tebranishlar darajasining oshishi; yuqori yoki past barometrik bosim va uning keskin o'zgarishi; yuqori yoki past namlik, harakatchanlik, havo ionizatsiyasi; ionlashtiruvchi nurlanish darajasining ortishi; elektr zanjiridagi kuchlanish qiymati oshdi; statik elektr energiyasi, elektromagnit nurlanish darajasining oshishi; elektr, magnit maydonlarning kuchayishi, tabiiy yorug'likning etishmasligi yoki etishmasligi; ishchi maydonning etarli darajada yoritilmaganligi; yorug'likning oshishi; kamaytirilgan kontrast; to'g'ridan-to'g'ri va aks ettirilgan porlash; yorug'lik oqimining pulsatsiyasini kuchayishi; ultrabinafsha va infraqizil nurlanish darajasining oshishi; ishlov beriladigan buyumlar, asboblar va uskunalar yuzasida o'tkir qirralar, burrlar va pürüzlülük; ish joyining erga (qavatga) nisbatan sezilarli balandlikda joylashgan joyi; vaznsizlik.

Kimyoviy xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari inson tanasiga ta'siri xususiyati bo'yicha bo'linadigan kimyoviy moddalarni o'z ichiga oladi zaharli, bezovta qiluvchi, sezgirlash, kanserogen, mutagen, reproduktiv funktsiyaga ta'sir qiladi. Inson tanasiga kirib borish yo'li bilan ular tanaga nafas olish tizimi, oshqozon-ichak trakti, teri va shilliq pardalar orqali kirib boradiganlarga bo'linadi.

Biologik xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari patogen mikroorganizmlarni (bakteriyalar, viruslar, rikketsiyalar, spiroxetalar, zamburug'lar, oddiy xayvonlar) va ularning chiqindilarini, shuningdek makroorganizmlarni (o'simliklar va hayvonlar) o'z ichiga oladi.

Psixofiziologik xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari jismoniy (statik va dinamik) va neyropsikik ortiqcha yuklarni (aqliy haddan tashqari kuchlanish, analizatorlarning haddan tashqari kuchlanishi, ishning bir xilligi, hissiy ortiqcha yuk) o'z ichiga oladi.

Mehnatni muhofaza qilish xodimlarning kasbiy faoliyati davomida mehnat xavfsizligini ta'minlash va sog'lig'ini saqlash bo'yicha ijtimoiy ahamiyatga ega faoliyat deb nomlanadi.

Ijtimoiy birlik  mehnatni muhofaza qilish - bu iqtisodiy faol aholining salomatligi va mehnat qobiliyatini eng yuqori darajada ta'minlash, shuningdek jabrlanuvchilarni va ularning oila a'zolarini ijtimoiy himoya qilishdir.

Iqtisodiy mohiyati mehnatni muhofaza qilish - bu ishlab chiqarish jarohatlari va kasb kasalliklari holatlarini oldini olish orqali ishlab chiqarish faoliyatini olib borishda jamiyat uchun zararni minimallashtirish

Ish jarayonida kasallik va / yoki shikastlanish, shu jumladan o'limga olib kelishi ehtimoli tibbiy va biologik oqibatlarga (shikastlanish, nogironlik, o'lim) qo'shimcha salbiy ijtimoiy oqibatlarga olib keladi. Bular ijtimoiy munosabat sifatida mehnatning xavfliligi. Bularga mehnat qobiliyatini qisman yoki to'liq yo'qotish, kasbiy mehnat qobiliyati, umumiy mehnat qobiliyati kiradi. Shuni ta'kidlash kerakki, samarali ishlash qobiliyatining ozgina yo'qolishi ham, ayniqsa, mehnat bozorida ishchi kuchi ortiqcha bo'lgan taqdirda, ish joyini saqlab qolish va / yoki olish uchun engib bo'lmaydigan to'siq bo'lishi mumkin. Ishga joylashish, yollanma mehnatda pul ishlash imkoniyatini yo'qotish nafaqat xodimning o'zi va uning qaramog'ida bo'lgan oila a'zolari uchun, balki butun jamiyat uchun dahshatli ijtimoiy xavf hisoblanadi.
Mehnatni muhofaza qilishni ta'minlashning asosiy tamoyillari xavfsizlikni ta'minlash, tasodifiy noxush hodisalardan himoya qilishning umumiy tamoyillariga mos keladi. Mehnatni muhofaza qilishni ta'minlashning asosiy tamoyillari mehnat xavfsizligini ta'minlashning asosiy tamoyillarini o'z ichiga oladi, ammo ijtimoiy himoya choralari bilan to'ldiriladi. Mehnatni muhofaza qilishning birinchi va asosiy printsipi bu Ishlab chiqarish jarohatlari va kasbiy kasalliklarning oldini olish... Mehnatni muhofaza qilish bo'yicha barcha choralar va uning barcha qismlari, masalan, mehnat xavfsizligi, mehnat gigienasi bunga qaratilgan. Vaqtni oldini olish - bu mehnatni muhofaza qilishda asosiy maqsad, asosiy vazifa va uni amalga oshirishning asosiy printsipi.

Mehnatni muhofaza qilishning ikkinchi asosiy printsipi bu Jabrlanganlarni himoya qilish uchun tayyorlik. Bu ABSOLUTE SECURITY-ni taqdim etishning iloji yo'qligidan kelib chiqadi. Ushbu tamoyil mehnatni muhofaza qilishda alohida rol o'ynaydi. Hozirda, dunyoning aksariyat rivojlangan mamlakatlarida bo'lgani kabi, bizning mamlakatimizda ham ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalar va kasb kasalliklaridan majburiy ijtimoiy sug'urta tizimi orqali amalga oshiriladi.

Shunday qilib, mehnatni muhofaza qilishni ta'minlashning asosiy printsipi talablaridan kelib chiqqan holda amalga oshiriladigan birinchi amaliy qadam bu profilaktika tadbirlarini tashkil etish va amalga oshirish, ishlab chiqarish jarohatlari va kasbiy kasalliklarning oldini olishdir.

Mehnatni muhofaza qilish, jamiyatning individual a'zosi mehnat faoliyati va umuman jamiyatning ishlab chiqarish faoliyati xavfsizligini ta'minlashning quyi tizimi sifatida, shuningdek, tavakkalchilik tushunchasi bilan chambarchas bog'liq bo'lib, uni inson faoliyatining ushbu tarmog'ida ko'pincha chaqirishadi ijtimoiy jihatdan maqbul bo'lgan xavf.

Profilaktika choralari doirasida mehnatni muhofaza qilish bo'yicha barcha zarur choralarni, shuningdek ish beruvchi va ishchilar o'rtasida mehnatni muhofaza qilish bo'yicha ijtimoiy sheriklik tadbirlarini to'liq amalga oshirish zarur. E'tibor bering, ushbu tadbirlar, bizning fikrimizcha, ishchilar uchun o'qitish va ularning xavfsiz ishlash uchun ichki motivatsiyasini rag'batlantirishni o'z ichiga oladi. Shunday qilib, mehnat xavfsizligini ta'minlash va ijtimoiy sheriklik ish beruvchisi bo'lgan ishchilar - bu ishlab chiqarish jarohatlari va kasbiy kasalliklarning oldini olish bo'yicha eng muhim choralar.

Ikkinchi asosiy printsipni amalga oshirish uchun mehnatni muhofaza qilish kasbiy xatarlarning namoyon bo'lishining oqibatlarini minimallashtirish bo'yicha barcha choralarni taklif etadi ishchilarni Ijtimoiy himoya qilish shaklida noqulay sharoit bir qator profilaktika choralari bilan to'sib bo'lmaydigan sanoat xavfining namoyon bo'lishi natijasida mehnatda yoki mehnatda jarohat olishda.

Mehnat sharoitlari - bu mehnat faoliyati jarayonida xodimning mehnatga layoqati va sog'lig'iga ta'sir qiluvchi mehnat jarayoni omillari va mehnat muhiti.

Zarar darajasi va xodimga ta'sir qilish xavfiga qarab, barcha mehnat sharoitlari maqbul, ruxsat etilgan, zararli va shikastlanishga bo'lingan to'rtta sinfda baholanadi. Ushbu tasnifga asoslanib, bizning vazifamiz ushbu tashkilotning ish joylari qaysi sinfga tegishli ekanligini aniqlashdir. Shuningdek, 4 guruh omillari mavjud: sanitariya-gigienik, psixofiziologik, estetik va ijtimoiy-psixologik omillar, bunga muvofiq ushbu tashkilotdagi ish sharoitlari baholanadi.

Psixofiziologik mehnat sharoitlarini yaxshilash uchun quyidagi tadbirlar amalga oshiriladi:

• 
  kasbiy kasalliklarning oldini olish uchun tashkilot har oy tibbiy muassasalar bilan zararli mehnat sharoitida ishlaydigan ishchilarni chuqurlashtirilgan tibbiy ko'rikdan o'tkazish uchun shartnoma tuzadi;
  
• 
  har yili imtiyozli vaucherlar bo'yicha Rossiya va xorijiy dam olish maskanlarida dam olish va sog'lomlashtirish imkoniyatlari taqdim etiladi.
  

Jamoadagi ijtimoiy-psixologik iqlimni aniqlash uchun so'rov natijalarini ham qayd etamiz:

• 
  menejer bilan munosabatlar xodimlarning 69 foizidan qoniqadi. Buni respondentlar va rahbarning ushbu tashkilotida ishlash muddati ancha uzoq bo'lganligi va shu vaqt ichida ularning munosabatlari yaxshilanganligi bilan izohlash mumkin. Bundan tashqari, hozirgi direktor 2 yil oldin direktor lavozimini egallagan, ilgari bosh muhandis bo'lib ishlagan va shu bilan xodimlar bilan bevosita aloqada bo'lgan. Xodimlarni almashtirish yoki tashkilotni kengaytirishda bu ko'rsatkich o'zgarishi mumkin;
  
• 
  % respondentlar jamoa bilan munosabatlardan qoniqishlarini aytishgan. Kelajakda tashkilot ham jamoada yaxshi munosabatlarni saqlab turishi kerak.
  

Foydalangan adabiyotlar:

1. 
   Korporativ boshqaruv B.Yu. Xodiyev, D.S. Qosimova - Cho’lpon nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi T ashkent — 2012 y.
   
2. 
   Mehnat muhofazasi maxsus kursi.
   

E.I. Ibragimov, S. Gazinazarova. Toshkent – 2014 y

3. 
   https://lilians.ru/uz
   
4. 
   https://zoo-vse.ru/uz