Мавзу: Турли моделлар тузишга оид мисоллар ечиш Компьютерли математика, математик моделлар, сонли усуллар ва аналитик ҳисоблар

Математик моделлар. Модел (лат. modulus – ўлчов, меъёр) – бирор объект ёки объектлар тизимининг образи ёки намунасидир. Масалан, Ернинг модели – глобус, осмон ва ундаги юлдузлар модели планетарий экрани, паспортдаги суратни шу паспорт эгасининг модели дейиш мумкин.

Қадимдан инсониятни фаровон ҳаёт яратиш, табиат офатларини олдиндан аниқлаш муаммолари қизиқтириб келган. Шунинг учун ҳам, инсоният ташқи дунёнинг турли ҳодисаларини ўрганиб келиши табиий ҳолдир.
Аниқ фан соҳаси мутахассислари у ёки бу жараённинг фақат уларни қизиқтирган хоссаларинигина ўрганадилар. Масалан, геологлар Ернинг ривожланиш тарихини, яъни қачон, қаерда ва қандай ҳайвонлар яшаганлар, ўсимликлар ўсган, иқлим қандай ўзгарганлигини ўрганади. Булар уларга фойдали қазилмалар тўпланган жойларни аниқлашга имкон беради. Лекин улар Ерда кишилик жамиятининг ривожланиш тарихини ўрганмайдилар - бу билан тарихчилар шуғулланади. Умуман, атрофимиздаги дунёни ўрганиш бизга ноаниқ ва тўлиқ бўлмаган маълумотларни беради. Лекин бу коинотга учиш, атом ядросининг сирини билиш, жамият ривожланиш қонунларини эгаллаш ва бошқаларга халақит этмайди. Улар асосида ўрганилаётган ҳодиса ва жараённинг модели яратилади. Модел уларнинг хусусиятларини иложи борича тўла акслантириши зарур.
Моделлаштириш - билиш объектлари (физик ҳодиса ва жараёнлар) ни уларнинг моделлари ёрдамида тадқиқ қилиш мавжуд предмет ва ҳодисаларнинг моделларини ясаш ва ўрганишдир.
М оделлаштириш услубидан ҳозирги замон фанида кенг фойдаланилмоқда. У илмий тадқиқот жараёнини енгиллаштиради, баъзи ҳолларда мураккаб объектларни ўрганишнинг ягона воситасига айланади. Моделлаштиришнинг, айниқса, мавҳум объектни, олисда жойлашган объектларни, жуда кичик ҳажмдаги объектларни ўрганишда аҳамияти катта. Моделлаштириш услубидан физика, астрономия, биология, иқтисод фанларида объектнинг фақат маълум хусусият ва муносабатларини аниқлаш учун ҳам фойдаланилади.
Моделларни танлаш воситаларига қараб уч гуруҳга ажратиш мумкин. Булар абстракт, физик ва биологик гуруҳлар.