Mavzu: Turg’unlik tushunchasi

1-chizma

Aytaylik, va bo‘lsin. Bu holda ni ga almashtirish natijasida avvalgi holga o‘tadi. Bu holda ham trayektoriya xuddi avvalgi holdagi kabi bo‘ladi, ammo trayektoriya bo‘yicha harakat qarama-qarshi tomonga yo‘nalgan bo‘ladi. Bu holda muvozanat nuqtadan uzoqlashish ham sodir bo‘ladi. Bunda muvozanat (maxsus) nuqta turg‘unmas tugun deyiladi.



2-chizma

Aytaylik, bo‘lsin. U holda berilgan sodda muxtor sistemaning umumiy yechimi ushbu

ko‘rinishda bo‘ladi. Bu yerda ham nuqtaning va bazisdagi koordinatalarini mos ravishda va orqali belgilasak,

munosabatlarga ega bo‘lamiz.

Agar bo‘lsa, ya'ni muvozanat nuqtaga ega bo‘lamiz. Agar bo‘lsa, bo‘lib, da bo‘ladi. Agar bo‘lsa, bo‘lib, da bo‘ladi. Agar bo‘lsa, u holda holdagidek

munosabatga ega bo‘lamiz. Bu esa giperbola tipidagi egri chiziqlarni ifodalaydi. Shuni alohida qayd qilish lozimki, bu egri chiziqlarni quyidagi to‘g‘ri chiziqlar ajratib turadi. Umumiy yechim tarkibidagi o‘zgarmaslardan bo‘lsa, u holda yechim

ko‘rinishni oladi. Bu yechimga mos keluvchi trayektoriya

ko‘rinishda bo‘ladi. Biz qarayotgan holda bo‘lgani uchun to‘g‘ri chiziq bo‘yicha harakat koordinata boshi tomon yo‘nalgan bo‘ladi. Xuddi shuningdek, desak

yechimga ega bo‘lamiz. Bu yechimga mos keluvchi trayektoriya

to‘g‘ri chiziqdan iborat bo‘ladi. Qaralayotgan holda bo‘lgani uchun to‘g‘ri chiziq bo‘yicha harakat koordinata boshidan uzoqlashadi. Bu ikki to‘g‘ri chiziqqa separatsiya deyiladi. Qolgan trayektoriyalarning barchasi giperbola ko‘rinishida bo‘ladi. Bu holda muvozanat (maxsus) nuqtaga egar deyiladi.