Mavzu: Tovarshunoslikning nazariy asoslari. Reja: Tovarshunoslik fani xaqida. Tovarshunoslik maqsadi va vazifalari

3.Tibbiyot va farmatsevtika tovarshunosligining tamoyillari
Tamoyil (printsip – lot. Prihcpium – asos, ibtido) – u yoki bu nazariya,
ta’limotning, faoliyatning asosiy qoidasi. Tibbiy va farmatsevtika tovarshunoslikning tamoyillari quyidagilardir: xavfsizlik, samaradorlik, mutanosiblik, o’zaro almashinuv, tizimlash.
Xavfsizlik – inson hayoti, sog’ligiga ziyon etkazishiga bog’liq bo’lgan,
bunga yo’l qo’yilmaydigan tavakkalchilikning yo’qligiga asoslangan tovarshunoslik
tamoyillarining asosiy printsipi. Bu ayniqsa davolash, kasallik oldini olishda
foydalaniladigan tibbiy asboblar, dori vositalariga tegishlidir.
Ayni paytda tibbiy va farmatsevtik tovarshunoslikda tovarlar va atrof-muhit
uchun xavfsiz printsipga qadoqlash, transportda tashish, saqlash jarayonlarida rioya
qilinishi shart. Masalan, kislorodli yoki boshqa tibbiy gazlar bilan to’ldirilgan
ballonlarni tashish va saqlashda atrof-muhitga nisbatan xavfsizlik printsipiga qat’iy
rioya qilinishi zarur. Samaradorlik – tovarlarni ishlab chiqarish, qadoqlash, saqlash, sotish va iste’mol qilishda ya’ni foydalanishda mutadil(optimal) natijaga erishishdan iborat tamoyil. Ushbu tamoyil tibbiyot tovarlarning assortiment turlarini shakllantirishda, shuningdek sifati va miqdorini ta’minlashda muhim ahamiyatga egadir. Masalan, qadoqlash yoki saqlash samaradorligi zarur sifatda saqlab qolingan tovarlarning miqdori va mazkur jarayonlarga sarf-xarajatlar bilan belgilanadi.
Mutanosiblik – tibbiyot va farmatsevtika tovarlarning yaroqliligi,
ko’ngilsiz o’zaro ta’sirini vujudga keltirmaydigan, hamkorlikda foydalanishga
nisbatan jarayonlar yoki xizmatlarning foydalilgini belgilovchi tamoyil.
O’zaro almashinuv – bitta tovar, jarayon yoki xizmat o’rniga boshqa tovar,
jarayon yoki xizmatning yaroqliligi, bir xil talablarni bajarish maqsadida foydalanishi
bilan aniqlanadi. Tovarlarning o’zaro almashinuvi ular o’rtasida raqobat bilan
belgilanadi va ayni paytda bu shunga o’xshash ehtiyojlarni turli xil tovarlar bilan
to’ldirish imkonini beradi. Ayrim tibbiyot tovarlarning tasniflari nechog’li yaqin
bo’lsa, ular o’zaro almashinuvdan foydalanish (dori vositalar, bemorlarni parvarish
qilish buyumlari va h.k.) ga shunchalik yaroqli bo’ladi.
Tibbiyot va farmatsevtika tovarlari (mahsulot, asbob, uskuna) ning yoki bu
buyumlarni butlovchi ayrim tovarlarning ko’zda tutilgan talablarni bajarish uchun
boshqa uskuna o’rnida foydalanilishiga qodirligi o’zaro almashinuvchi tovarlarning
xilma-xilligi (assortimenti)ni shakllantirishda muhim ahamiyat kasb etadi.