Tayyorladi: Tibbiy-pedagogika fakulteti 2-bosqich 203-b guruh talabasi Qo’shbaqov Nuriddin
Fan: Harbiy dala terapiyasi
Inson uchun alfa, betta va gamma nurlanish ancha xavfli bo‘lib, ular ancha jiddiy kasalliklarga (nur kasali, genni buzilishi, farzandsizlik va hatto o‘lim) sabab bo‘lishi mumkin. Inson sog‘ligiga ta’sir etadigan radiatsiya darajasi uning zararlanish turi, vaqti va chastotasiga bog‘liq. Insonni nurlanishi radioaktiv moddalar bilan bog‘liq ishlab chiqarishda, uylarda saqlanadigan ayrim antikvar predmetlarni (ular radiatsion ishlov berish bilan tayyorlanadi) saqlashdan, mahsulotlardan hatto kiyimlar orqali sodir bo‘lishi mumkin. Ionlashtiruvchi radiatsiyaning o‘ziga xos biologik ta’siri uning ko‘rinmasligi va sezilmasligidir. Shuning uchun u xavfli hisoblanadi. Odam uni aniqlolmasligi mumkin. Odam radioto‘lqin va ma’lum darajadagi optik nurning ta’sirini to‘qimalarni qizishi, issiqlikni sezilishi orqali bilishi mumkin. Radiatsiyaning mohiyati nimada? Atom yadrosi proton va neytrondan iborat. Ularning nobarqarorligi sodir bo‘ladi va ortiqcha energiyadan xoli bo‘lishga harakat qiladi, uni quyidagicha ifodalash mumkin: -ikkita proton va neytrondan (alfa parchalanish) kichik bo‘lakcha chiqaradi; -yadroda proton neytronga aylanadi va teskarisi. Bunda beta zarracha chiqaradi, u elektronlar sifatida yoki uning teskari ishorali sherigi-antielektronlar; -yadrodan elektromagnit to‘lqin ko‘rinishida ortiqcha energiya chiqishi sodir bo‘ladi (gamma parchalanish). Bundan tashqari yadro protonlarni va neytronlarni nurlantirishi mumkin va to‘liq bo‘laklarga bo‘laklashi mumkin. Shunday qilib, radiatsiyaning har qanday turi va hosil bo‘lishi katta tezlikdagi (o‘nlab, yuzlab km/sek) yuqori energetik zarrachalar oqimidir. U organizmni bo‘g‘adi va hatto o‘ldiradi. Odam radiatsiya okeanida yashaydi deb aytadi soha olimlari. Hamma joyda tabiiy radioaktivlik mavjud. Uning miqdori hamma joyda bir xil bo‘lmasada ruxsat etiladigan me’yorlardan past. Shu joyda doimiy yashaydigan odamlar organizmi shu fonga ma’lum darajada moslashadi.
Inson uchun alfa, betta va gamma nurlanish ancha xavfli bo‘lib, ular ancha jiddiy kasalliklarga (nur kasali, genni buzilishi, farzandsizlik va hatto o‘lim) sabab bo‘lishi mumkin. Inson sog‘ligiga ta’sir etadigan radiatsiya darajasi uning zararlanish turi, vaqti va chastotasiga bog‘liq. Insonni nurlanishi radioaktiv moddalar bilan bog‘liq ishlab chiqarishda, uylarda saqlanadigan ayrim antikvar predmetlarni (ular radiatsion ishlov berish bilan tayyorlanadi) saqlashdan, mahsulotlardan hatto kiyimlar orqali sodir bo‘lishi mumkin. Ionlashtiruvchi radiatsiyaning o‘ziga xos biologik ta’siri uning ko‘rinmasligi va sezilmasligidir. Shuning uchun u xavfli hisoblanadi. Odam uni aniqlolmasligi mumkin. Odam radioto‘lqin va ma’lum darajadagi optik nurning ta’sirini to‘qimalarni qizishi, issiqlikni sezilishi orqali bilishi mumkin. Radiatsiyaning mohiyati nimada? Atom yadrosi proton va neytrondan iborat. Ularning nobarqarorligi sodir bo‘ladi va ortiqcha energiyadan xoli bo‘lishga harakat qiladi, uni quyidagicha ifodalash mumkin: -ikkita proton va neytrondan (alfa parchalanish) kichik bo‘lakcha chiqaradi; -yadroda proton neytronga aylanadi va teskarisi. Bunda beta zarracha chiqaradi, u elektronlar sifatida yoki uning teskari ishorali sherigi-antielektronlar; -yadrodan elektromagnit to‘lqin ko‘rinishida ortiqcha energiya chiqishi sodir bo‘ladi (gamma parchalanish). Bundan tashqari yadro protonlarni va neytronlarni nurlantirishi mumkin va to‘liq bo‘laklarga bo‘laklashi mumkin. Shunday qilib, radiatsiyaning har qanday turi va hosil bo‘lishi katta tezlikdagi (o‘nlab, yuzlab km/sek) yuqori energetik zarrachalar oqimidir. U organizmni bo‘g‘adi va hatto o‘ldiradi. Odam radiatsiya okeanida yashaydi deb aytadi soha olimlari. Hamma joyda tabiiy radioaktivlik mavjud. Uning miqdori hamma joyda bir xil bo‘lmasada ruxsat etiladigan me’yorlardan past. Shu joyda doimiy yashaydigan odamlar organizmi shu fonga ma’lum darajada moslashadi.
