|
Tabiatda ko‘zga ko‘rinmaydigan radiatsiya zarrachalari erda, suvda, havoda, materiallarda, kiyimlarda, binolarda, oziq-ovqatda taqinchoq, o‘yinchoqlarda doimo 60 mavjud. Hatto odamning o‘zi ham ma’lum darajada radioaktivlikka ega, tanada kaliy, rubidiy va ularning izotoplari mavjud, organizmda radiaktiv parchalanish jarayoni bo‘lib turishi to‘g‘risida ham ma’lumotlar mavjud. Radiatsiyaning odam organizmiga ta’siri to‘qimalarni o‘zgarishi bilan belgilanadi, ular zararlanadi. Radiatsiyaning organizmga ta’sir jarayoni nurlanish deb tushuniladi. Bu shunday buzadigan kuchki uning ta’sirida to‘qimalar o‘zgaradi, ular DNK larini deformatsiyalaydi, buzadi va genetik zararlaydi. Bu buzilish jarayonini radiatsiyaning bitta zarrachasi harakatga tushirishi mumkin. Odam tirik ekan uning organizmida doimo ikkita qarama qarshi jarayon bo‘lib turadi: to‘qimalarni o‘lishi va yangilanish jarayonlari. Odam tanasida o‘rtacha 60 trillion to‘qimalar mavjudligi aytiladi. Ulardagi o‘lish va yangilanish doimiy jarayon hisoblanadi. To‘qimalardagi muvozanatni buzilishi odam tanasidagi to‘qimalarni o‘limi asosida ro‘y beradi. To‘qimalar tirikligini ta’minlab turish uni asosan kislorod bilan ta’minlash orqali bajariladi. Kislorodni tashuvchi bu qon. Qonning tarkibi murakkab qismlardan iborat, asosini qon hosil qiluvchi to‘qimalar tashkil etadi, uning asosi bu eritrotsitlar, leykotsitlar va trombotsitlardir. Eritrotsitlar - bu qizil qon to‘qimasi, tarkibi gemoglabindan iborat. Unda kislorod bo‘ladi va u orqali to‘qimalar oziqlanadi. Eritrotsitlar etishmaganda organizm to‘qimalarida kislorod etishmovchiligi sodir bo‘ladi va shuning natijasida turli klinik xolatlar yuz beradi. Leykotsitlar - unga limfotsitlar, monotsitlar, eozinofillar, bazofillar kiradi. Ular qonning oq to‘qimalari, organizmni himoyalovchi vazifasini bajaradi, immunitet ishlab chiqaradi. Ularni etishmasligi immunitetni kamayishiga va turli yuqumli kasalliklarni rivojlanishiga sabab bo‘ladi. Trombotsitlar - bu qon plastinkalari, qonda tromba hosil bo‘lishida ishtirok etadi. Uni organizmda etishmasligi turli qon ketishlarga olib keladi. - Tabiatda ko‘zga ko‘rinmaydigan radiatsiya zarrachalari erda, suvda, havoda, materiallarda, kiyimlarda, binolarda, oziq-ovqatda taqinchoq, o‘yinchoqlarda doimo 60 mavjud. Hatto odamning o‘zi ham ma’lum darajada radioaktivlikka ega, tanada kaliy, rubidiy va ularning izotoplari mavjud, organizmda radiaktiv parchalanish jarayoni bo‘lib turishi to‘g‘risida ham ma’lumotlar mavjud. Radiatsiyaning odam organizmiga ta’siri to‘qimalarni o‘zgarishi bilan belgilanadi, ular zararlanadi. Radiatsiyaning organizmga ta’sir jarayoni nurlanish deb tushuniladi. Bu shunday buzadigan kuchki uning ta’sirida to‘qimalar o‘zgaradi, ular DNK larini deformatsiyalaydi, buzadi va genetik zararlaydi. Bu buzilish jarayonini radiatsiyaning bitta zarrachasi harakatga tushirishi mumkin. Odam tirik ekan uning organizmida doimo ikkita qarama qarshi jarayon bo‘lib turadi: to‘qimalarni o‘lishi va yangilanish jarayonlari. Odam tanasida o‘rtacha 60 trillion to‘qimalar mavjudligi aytiladi. Ulardagi o‘lish va yangilanish doimiy jarayon hisoblanadi. To‘qimalardagi muvozanatni buzilishi odam tanasidagi to‘qimalarni o‘limi asosida ro‘y beradi. To‘qimalar tirikligini ta’minlab turish uni asosan kislorod bilan ta’minlash orqali bajariladi. Kislorodni tashuvchi bu qon. Qonning tarkibi murakkab qismlardan iborat, asosini qon hosil qiluvchi to‘qimalar tashkil etadi, uning asosi bu eritrotsitlar, leykotsitlar va trombotsitlardir. Eritrotsitlar - bu qizil qon to‘qimasi, tarkibi gemoglabindan iborat. Unda kislorod bo‘ladi va u orqali to‘qimalar oziqlanadi. Eritrotsitlar etishmaganda organizm to‘qimalarida kislorod etishmovchiligi sodir bo‘ladi va shuning natijasida turli klinik xolatlar yuz beradi. Leykotsitlar - unga limfotsitlar, monotsitlar, eozinofillar, bazofillar kiradi. Ular qonning oq to‘qimalari, organizmni himoyalovchi vazifasini bajaradi, immunitet ishlab chiqaradi. Ularni etishmasligi immunitetni kamayishiga va turli yuqumli kasalliklarni rivojlanishiga sabab bo‘ladi. Trombotsitlar - bu qon plastinkalari, qonda tromba hosil bo‘lishida ishtirok etadi. Uni organizmda etishmasligi turli qon ketishlarga olib keladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
