Mavzu: telekommunikatsion tarmoqlarda ishlash

 
 13
 
 
 
Internet
bu XX asrda kashf etilgan telekommunitsion va kompyuter tarmoklar 
majmuidir. Uning tarixi 1960 yillaridagi Karib majorasidan sung, AKSHning ilmiy 
markazlaridan biri bulgan RAND CORPARATION korxonasi birinchi marta butun 
mamlakatni kamrab oladigan markazlashmangan kompyuter tarmogini yaratishni 
taklif kilgandan boshlanadi. Bu loyixani amalaga oshirishdan maksad xarbiy 
muassasalar, ilmiy va ukuv markazlari kompyuterlarni bir tarmokka birlashtirib, 
boshkarishni markazlashtirish edi. Maksad yadro kuroli xujumiga xam, tarmokning 
bir necha kismi ishdan chikkan xolda xam ishlash faoliyatini saklab koladigan 
sistemani yaratish edi. SHunday kilib Internetga asos solindi. 
1964- yili 4 tarmokdan iborat AKSH ning eng nufuzli tekshirish institutlarida 
joylashgan ARPANET tarmogi yaratildi. Boshida olimlarning tadkikot ishlarida 
foydalanilgan tarmok, keyinchalik ularning safsata sotishning sotishning 
kompyuterlashgan zanjiriga aylanadi. Ammo shunday tarmok yaratishning uzi 
katta muvaffakiyat edi. 70-yillarda tarmok ancha usdi. Endi tarmokning tuzilishi 
unga xoxlagan kompyuterlarni ulash imkoniyatini berdi. Keyinchalik 1974-yilda 
tarmoklarni birlashtiruvchi TCP/IP protokoli tuzildi va tarmokning rivojlanishiga 
turtki buldi. CHunki tarmokka ixtiyoriy kompyuterni ulash imkoniyati paydo 
buldi. 1983-yilda ARPANET-INTERNET deb atala boshlandi va juda kuchli, bir-
biri bilan boglangan kompyuterlar va trmoklar tuplamidan iborat sistemasiga 
aylandi. 
1980-yillar INTERNETning keskin usish davri buldi. Kompyuterlarning 
markazlashmagan boshkarish tarmogi bilan boglanish sxemasi butun dunyoga 
tarkaldi va chet el tarmoklari tashkilotchilari AKSH tarmogiga ulanishga rozi 
bulishdi. INTERNET ning butun dunyoni kamrab olishi kuyidagi tarmoklarning 
kushilishi xisobiga buldi. NSFNET - AKSHning ilmiy-tadkikot institutlarini, 
korporatsiya va xukumat idoralarini birlashtiruvchi tarmog. (1980 yil) EUNET 
(Europe Union Network) - Evropaning UNIX operatsion sitemasida va UUCP 
xamda TCP/IP da ishlaydigan mashinalari tarmogi.
Internetga ulangan kompyuterlar soni 1987 yilda 10 000 bulsa, 1989 yilda 100 
000 taga etdi, 1995 yilda esa 6,5 million deb xisoblangan. Xozirgi kunda esa 
dunyoning 150 dan ortik mamlakatida 100 milionlab kompyuterlar Internetga 
ulangan bulib, xar oyda tarmok abonentlar mikdori 7-10% ortib bormokda. Internet 
dagi kompyuterlar aksariyati AKSH da joylashgan. 
90- yillar INTERNET da xizmat tarmoklari tashkil kilingan davr buldi. 1990 
yili Bill Xilan, Elan Emtidj va Piter Deych ARCHIE programmasini ishlab 
chikishdi. 1991 yili Bryuster Kaale WAIS programmasini tuzdi, Minnesota 
universitetida Pol Lindner va Mark Mak-Kayl tomonidan Gopher programmasi 
tuzildi. 1992 yilda Nevada shtati universitetida yaratilgan Veronica sistemasi ishga 
tushirildi va shu sababli tarmokdagi kompyuterlar soni milliondan oshib ketadi. 
Ammo Internet ning 90-yillardagi rivojlanishiga asosiy sabab World Wide 
Web (Butun Dunyo Tarmogi) ning tuzilishi buldi. Uni birinchi nusxasini 1990 
yilining noyabrida CERN (Evropa atomni tekshirish markazi) xodimi Tim Berns-
Li yaratdi, lekin 1992 yilgachi ishga tushirilmadi. 1993 yilda NCSA (National 
Center for Supercomputer Applications, Superkompyuterli Xisoblash Milliy 
Markazi) tomonidan Mosaic programmasi ishlab chikarildi va shu yil oxiriga 200 

---