Мавзу: “Teatr tarixi” kursiga kirish

 
245 
«Mehmonxona  bekasi»  asari  qo'yiladi,  Mirandolina  rolini  S.  Eshon-to'rayeva 
mahorat bilan ijro etadi. 
K. Goldoni ijodi avjga chiqqan bir paytda italyan dramaturgiyasida yangi nom 
paydo  bo'ladi.  Bu  Karlo  Go'tssi  edi.  1721-yili  Venetsiya  teatrida  uning  «Uch 
apelsinga  sevgi»  degan  fiyabi  (teatr  ertagi)  katta  muvaffaqiyat  bilan  ko'rsatiladi. 
1762-yili Go'tssining «Malikai Turandot» fiyabi yanada shov-shuvli muvaffaqiyat 
qozonadi. Bular tomoshabinlarning Go'tssi tomoniga o'tib ketishi va Goldoni teatri 
nufuzining  tushib  ketishiga  sabab  bo'ladi.  Parijdagi  Italiya  Komediyasi  teatrida 
dramaturg  bo'lib  xizmat  qilish  haqidagi  taklifga  binoan  Goldoni  1762-yili 
Venetsiyani bir umrga tark etadi. 
KARLO GOTSSI (1720-1806-y.) 
Go'tssi  bir  paytlar  boy-badavlat  bo'lgan  va  keyinroq  qashshoqlashib  qolgan 
zodagonlar  xonadonida  tavallud  topgan  edi.  U  Goldoni  amalga  oshirgan 
islohotlarni  san'at  va  ijtimoiy  tuzum  haqidagi  azaliy  tushunchalarni  yo'qqa 
chiqaruvchi  harakat  deb  qabul  qiladi.  U  har  bir  ijtimoiy  tabaqaning  o'z  o'rnida 
bo'lishi,  eski  feodalcha  tartibotni  saqlab  qolish  tarafdori  edi.  Goldonining  o'z 
komediyalarida  jamiyatning  quyi  tabaqalarini  teng  huquqli  qahramonlar  tarzida 
ko'rsatishi Go'tssiga mutlaqo yoqmaydi. Goldoni olg'a surgan odob-axloq qoidalari 
ham  uni  dahshatga  soladi:  kishilar  orasidagi  munosabatlarning  aql-idrok  asosiga 
qurilishi,  uning  fikricha,  axloqni  barbod  etuvchi  usuldir.  Go'tssining  e'tiqodicha, 
axloqning asosi — dindir. 
Ayni chog'da Go'tssi o'z qarashiga ega haqiqiy san'at jonkuyari, tug'ma iste'dod 
egasi  sifatida  maydonga  chiqqan  edi.  U  Goldoniga  o'z  teatrini  qarshi  qo'ya  oldi: 
birinchi  teatr  ertagi  -  «Uch  apelsinga  sevgi»  asari  bilanoq  san'atda  yangi  va 
g'oyatda samarali yo'nalishni belgilab berdi. Go'tssi fiyab ustida besh yil ishlab, bu 
janrda o'nta pyesa yozadi. Bular «Uch apelsinga sevgi», «Quzg'un» (1761), «Qirol-
kiyik»,  «Malikayi  Turandot»,  «Ayol-ilon»  (1762),  «Zobeida»  (1763),  «Baxtiyor 
gadolar», «Zangori maxluq» (1764), «Ko'k qushcha» «Jinlar qiroli-Dzeim» (1765) 
asarlaridir. 

---